Posłanka Zofia Popiołek skierowała do ministra spraw wewnętrznych interpelację (nr 7424) w sprawie nowych uprawnień dla Straży Miejskiej. Poniżej tekst interpelacji oraz odpowiedzi, udzielonej przez Michała Deskur, podsekretarza stanu w MSW. Jak oświadczył, ministerstwo nie prowadzi prac zmierzających do nowelizacji ustawy o strażach gminnych.
Interpelacja (nr 7424)
do ministra spraw wewnętrznych w sprawie nowych uprawnień dla straży miejskiej
Szanowny Panie Ministrze! Straż miejska w Polsce jest organem, który ma czuwać nad bezpieczeństwem i porządkiem w społecznościach lokalnych. Powoływana jest przez samorząd i jemu też podlega, co z góry ogranicza jej uprawnienia w stosunku do Policji, która to z kolei podlega władzy centralnej. Według założeń nowego projektu funkcjonariusze straży miejskiej mogliby prowadzić obserwację, rejestrować przebieg dokonywanych czynności czy dokonywać kontroli osobistej. Ustawa dałaby też możliwość nakładania mandatów w znacznie szerszym zakresie niż dzisiaj i stosowania innych środków przymusu, takich jak gumowe pociski czy broń palna. Uregulowania idące w tym kierunku stwarzają dodatkowe zagrożenia. Przede wszystkim poszerzenie uprawnień strażników miejskich spowoduje, że wejdą oni w kompetencje do tej pory zarezerwowane dla Policji. Służby mundurowe w naszym kraju powinny być komplementarne. Stworzenie dwóch oddzielnych służb o zbliżonych kompetencjach stwarza pole dla konkurowania ich między sobą. W związku z powyższym uprzejmie proszę o odpowiedź na następujące pytania:
1. Czy w sprawie tych zmian były prowadzone konsultacje społeczne?
2. Jak na takie zmiany zapatrują się samorządy, którym straż miejska podlega?
3. Czy konieczne są aż tak daleko idące zmiany?
Z poważaniem
Poseł Zofia Popiołek
Lublin, dnia 3 lipca 2012 r.
Michał Deskur, podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych
Szanowna Pani Marszałek! W nawiązaniu do pisma z dnia 2 sierpnia 2012 r. (sygn. SPS-023-7424/12) dotyczącego interpelacji posła na Sejm RP pani Zofii Popiołek w sprawie nowych uprawnień straży miejskiej uprzejmie informuję, że Ministerstwo Spraw Wewnętrznych nie prowadzi prac zmierzających do nowelizacji ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz. U. Nr 123, poz. 779, z późn. zm.), których celem byłoby rozszerzenie uprawnień straży gminnych (miejskich). Należy podkreślić, że uprawnienia straży gminnych (miejskich) polegające na prowadzeniu obserwacji oraz dokonywaniu kontroli osobistej wprowadzone zostały ustawą z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o strażach gminnych, ustawy o Policji oraz ustawy Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803), która weszła w życie z dniem 24 grudnia 2009 r. Tym samym, zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o strażach gminnych, w związku z realizowanymi zadaniami określonymi w art. 11 ust. 1 i art. 10 ww. ustawy, straży przysługuje prawo do obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych w przypadku, gdy czynności te są niezbędne do wykonywania zadań oraz w celu:
- utrwalania dowodów popełnienia przestępstwa lub wykroczenia;
- przeciwdziałania przypadkom naruszania spokoju i porządku w miejscach publicznych;
- ochrony obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej.
Jednocześnie rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2009 r. w sprawie sposobu obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych przez straż gminną (miejską) (Dz. U. Nr 220, poz. 1720) określony został sposób obserwowania i rejestrowania obrazu zdarzeń w miejscach publicznych przez straż gminną (miejską). Ponadto, zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 3a ustawy o strażach gminnych, strażnik wykonując zadania, o których mowa w art. 10 i 11 ww. ustawy, ma prawo m.in. do dokonywania kontroli osobistej, przeglądania zawartości podręcznych bagaży osoby:
- w przypadku istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary;
- w związku z wykonywaniem czynności określonych w ust. 1 pkt 3;
- w związku z wykonywaniem czynności określonych w art. 11 pkt 7, jeśli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że osoba, wobec której czynności te są podejmowane, posiada przy sobie niebezpieczne przedmioty dla życia lub zdrowia ludzkiego. Należy wskazać, że strażnicy straży gminnych (miejskich) upoważnieni są do nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia (art. 12 ust. 1 pkt 4 ustawy o strażach gminnych). Jednocześnie, zgodnie z art. 95 § 4 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, zakres wykroczeń, za które strażnik gminny (miejski) może nałożyć grzywnę w drodze mandatu karnego, określa w drodze rozporządzenia minister spraw wewnętrznych, w porozumieniu z ministrem sprawiedliwości, mając na względzie konieczność zapewnienia szybkiej reakcji na fakt popełnienia wykroczenia, a także potrzebę należytej ochrony dóbr szczególnie narażonych na naruszenia ze strony sprawców wykroczeń. Odnosząc się do uprawnień strażników do stosowania środków przymusu bezpośredniego należy wskazać, iż zgodnie z art. 14 ust. 2 ustawy o strażach gminnych, strażnik może stosować środki przymusu bezpośredniego wobec osób uniemożliwiających wykonanie przez niego zadań określonych w ustawie. Środkami tymi są:
- siła fizyczna w postaci chwytów obezwładniających oraz podobnych technik obrony;
- kajdanki;
- pałki obronne wielofunkcyjne;
- psy i konie służbowe;
- przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, na które jest wymagane pozwolenie na broń w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (t.j.: Dz. U. z 2012 r., poz. 576);
- przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, na które nie jest wymagane pozwolenie na broń w rozumieniu przepisów ustawy o broni i amunicji;
- ręczne miotacze gazu.
Broń palna bojowa nie stanowi tym samym środka przymusu bezpośredniego, a zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o broni i amunicji, używana jest przez strażników jedynie do wykonywania zadań określonych w art. 11 ust. 1 pkt 5 i 9 ustawy o strażach gminnych, tj. do ochrony obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej oraz konwojowania dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości pieniężnych dla potrzeb gminy.
Jednocześnie warto wskazać, że z danych przekazanych przez wojewodów, zawartych w “Informacji o wynikach działalności straży gminnych (miejskich) w 2011 r. oraz współpracy straży z Policją” wynika, iż w 2011 roku straże gminne (miejskie) dysponowały jedynie 87 sztukami broni palnej bojowej, przy łącznej liczbie 9833 strażników zatrudnionych w 2011 r. Należy dodać, że ustawa o strażach gminnych nie uprawnia strażników gminnych (miejskich) do używania pocisków gumowych.
Przedstawiając powyższe, należy podkreślić, że wszelkie zmiany dokonywane w przepisach odnoszących się do działalności straży gminnych (miejskich) poddawane są konsultacjom społecznym, a także konsultacjom ze środowiskiem samorządowym. Ponadto, wszelkie projekty zmian prawa umieszczane są na stronie Biuletynu Informacji Publicznej MSW.
Na marginesie pragnę zaznaczyć, że w MSW podjęto prace nad uporządkowaniem i ujednoliceniem problematyki użycia środków przymusu bezpośredniego oraz broni palnej przez wszystkich uprawnionych. W Ministerstwie prowadzone są analizy dotyczące uwag zgłoszonych do projektu założeń projektu ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. W związku z powyższym obecnie nie jest możliwe wskazanie, jakie rozwiązania prawne zostaną ostatecznie zaproponowane w projekcie ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej.
Z poważaniem
