(Fot.: PD@N 385-61)
Opublikowano rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 8 kwietnia 2011 r. w sprawie urządzenia do symulowania jazdy w warunkach specjalnych.Rozporządzenie określa wymagania techniczno-organizacyjne oraz zakres funkcjonalności realizowanej przez urządzenie do symulowania jazdy w warunkach specjalnych, zwane dalej "symulatorem" oraz wymagania techniczno-organizacyjne oraz zakres funkcjonalności realizowanej przez symulator określa załącznik do rozporządzenia.
Akt wchodzi w życie z dniem 3 maja 2011 r.
“§ 6. 1. Symulator powinien umożliwiać realizację programu szkolenia w następującym zakresie:
1)prawidłowego posługiwania się mechanizmami sterowania pojazdem oraz wykorzystywania wyposażenia "kabiny" kierowcy samochodu ciężarowego/ciągnika siodłowego lub autobusu, a także obserwacji wskazań wskaźników i ich zastosowania do dalszej jazdy;
2)stosowania się do przepisów ruchu drogowego, reakcji na znaki i sygnały drogowe, w tym w szczególności:
a)zachowania w ruchu drogowym,
b)wykorzystania właściwej infrastruktury (ogólnodostępne obszary, drogi komunikacyjne zastrzeżone dla konkretnych uczestników ruchu),
c)jazdy w szerokim zakresie momentu obrotowego i śledzenia wskaźnika zużycia paliwa,
d)jazdy w optymalnym przedziale prędkości silnika i utrzymywania się w sektorze elastycznej prędkości optymalnej, z zachowaniem zaleceń producenta silnika pojazdu,
e)nauki jazdy z kontrolą wskazań prędkościomierza i obrotomierza na różnych biegach,
f)nauki jazdy ciężarówką z ładunkiem: ruszanie pod górę, rozpędzanie pojazdu do 50 km/h i mierzenie czasu w przypadku pojazdu z ładunkiem i bez ładunku;
3)praktycznych umiejętności bezpiecznego prowadzenia pojazdu oraz zespołu pojazdów przewożących ładunek lub pasażerów (różne rodzaje pojazdów, masa i jej rozmieszczenie, a w przypadku autobusów różna liczba pasażerów), w różnych warunkach atmosferycznych i drogowych, przy różnym natężeniu ruchu drogowego, w tym w szczególności:
a)siły działającej na pojazd podczas jazdy,
b)jazdy w szerokim zakresie momentu obrotowego i śledzenia wskaźnika zużycia paliwa,
c)nauki przez ostrożne próby hamowania w specjalnym terenie, pokazującej działanie hamulców, ze zwróceniem uwagi na wpływ hamowania na prowadzenie pojazdu,
d)nauki jazdy ze wzniesienia z użyciem obu układów hamulcowych jednocześnie albo osobno,
e)nauki jazdy ciężarówką lub autobusem, odpowiednio z ładunkiem lub z pasażerami: ruszanie pod górę, rozpędzanie pojazdu do 50 km/h i mierzenie czasu w przypadku pojazdu z ładunkiem i bez ładunku,
f)ostrożnej próby układów hamulcowych podczas jazdy ze wzniesienia; poznanie zjawiska spadku siły hamowania i sposobu reagowania na nie;
4)rozpoznawania potencjalnych zagrożeń oraz reagowania w sytuacjach niebezpiecznych w ruchu drogowym, w tym w szczególności:
a)nauki przez ostrożne próby hamowania w specjalnym terenie, pokazującej działanie hamulców, ze zwróceniem uwagi na wpływ hamowania na prowadzenie pojazdu,
b)ostrożnej próby układów hamulcowych podczas jazdy ze wzniesienia; poznanie zjawiska spadku siły hamowania i sposobu reagowania na nie;
5)dostosowania techniki jazdy do warunków drogowych (np.: różne warunki atmosferyczne, utrudnienia w ruchu, zanieczyszczenia nawierzchni drogi, jazda pod górę i z góry), w tym w szczególności:
a)doboru przełożeń skrzyni biegów w celu odpowiedniego wykorzystania momentu obrotowego,
b)umiejętności jazdy ekonomicznej i planowania trasy,
c)jazdy w optymalnym przedziale prędkości silnika i utrzymywania się w sektorze elastycznej prędkości optymalnej, z zachowaniem zaleceń producenta silnika pojazdu,
d)prawidłowej oceny wzdłużnych i poprzecznych ruchów pojazdu na drodze,
e)prawidłowego postępowania w przypadku awarii, w tym w szczególności sposobu zachowania się podczas symulowanych awarii w pojeździe.
2. Zajęcia na symulatorze realizuje się w formie ćwiczeń podzielonych na poszczególne zadania, jakie w ramach ćwiczenia musi wykonać osoba szkolona. Poszczególnym ćwiczeniom i zadaniom nadaje się indywidualny numer pozwalający na precyzyjne wskazanie go w systemie informatycznym symulatora.
§ 7. Symulator powinien pozwalać na:
1) Symulację zjawisk fizycznych związanych z ruchem pojazdu po nawierzchni drogi (model ruchu, dynamiki pojazdu, jego interakcji z otoczeniem);
2)symulację otaczającego pojazd środowiska wraz z innymi pojazdami (symulacja obrazu, dźwięku oraz odczuć związanych z ruchem pojazdu i sytuacją drogową);
3)symulację jazdy z co najmniej 6-biegową ręczną lub automatyczną skrzynią biegów;
4)symulację oporów występujących na kole kierownicy (opór aktywny zależny od wypadkowego momentu stabilizującego symulowanego pojazdu w danych warunkach ruchu), pedale hamulca, pedale sprzęgła (dla ręcznej skrzyni biegów), dźwigni zmiany biegów (dla ręcznej skrzyni biegów);
5)symulowanie ruchu drogowego;
6)jednoczesne generowanie (i obrazowanie) wielu uczestników ruchu drogowego w polu widzenia osoby szkolonej;
7)obrazowanie zachowania uczestników ruchu przestrzegających i nieprzestrzegających przepisów ruchu drogowego;
8)symulację rożnych rodzajów dróg z wykorzystaniem elementów infrastruktury drogowej;
9)odwzorowywanie zróżnicowanej rzeźby terenu;
10)symulowanie warunków atmosferycznych i warunków jazdy, pory roku i doby;
11)odwzorowanie wybranych awarii i niesprawności poszczególnych układów, instalacji i systemów pojazdu;
12)zmianę danych pojazdu, w tym w szczególności: położenia środka masy pojazdu, parametrów współpracy koła ogumionego z nawierzchnią drogi, mocy silnika, przełożeń w układzie napędowym, zmiany parametrów pojazdu wynikających z symulowanych awarii.
§ 8. 1. Symulator powinien umożliwiać dokumentowanie przebiegu realizowanych na nim ćwiczeń.
2. Symulator powinien umożliwić tworzenie powtarzalnych, pod względem zadań stawianych osobom szkolonym, scenariuszy ćwiczeń.
3. Symulator powinien umożliwiać gromadzenie danych obejmujących informacje co najmniej o następujących wielkościach:
1)położeniu pedału przyspieszenia, sprzęgła i hamulca;
2)kącie obrotu koła kierownicy;
3)numerze biegu skrzyni przekładniowej;
4)położeniu dźwigni kierunkowskazów;
5)położeniu, prędkości i przyspieszeniu (w przyjętym układzie współrzędnych) bryły nadwozia pojazdu;
6)prędkości obrotowej wału korbowego silnika;
7)włączeniu kierunkowskazu lewego i prawego;
8)włączeniu świateł postojowych;
9)włączeniu świateł mijania;
10)włączeniu świateł drogowych;
11)włączeniu świateł przeciwmgłowych przednich;
12)włączeniu świateł przeciwmgłowych tylnych;
13)włączeniu lub wyłączeniu elementów sterowania wyposażenia pojazdu typu: hamulec silnikowy, retarder, ABS, ASR, ESP i innych znajdujących się na wyposażeniu symulowanego pojazdu.
4. Symulator powinien umożliwić automatyczną ocenę ćwiczeń wykonywanych przez osoby szkolone, zarówno w przypadku wykonania ćwiczenia pozytywnie, jak i wykonania ćwiczenia negatywnie. Powinien także umożliwić wprowadzanie, do automatycznie generowanego w systemie informatycznym raportu z wykonanego ćwiczenia, uwag instruktora z zaznaczeniem, które elementy raportu zostały ocenione automatycznie, a które uzupełnił instruktor.
5. Symulator powinien umożliwić rejestrację i archiwizację ćwiczeń oraz raportów z wykonanych ćwiczeń, w tym danych wymienionych w ust. 3. Rejestracja i archiwizacja powinna się odbywać na typowych informatycznych nośnikach danych.
6. Symulator powinien umożliwić:
1)odtwarzanie w sposób ciągły zarejestrowanego ćwiczenia z podglądem otoczenia i ruchu symulowanego pojazdu z różnych ujęć wirtualnej kamery, a w szczególności kamery umieszczonej na zewnątrz pojazdu poruszającego się w wirtualnym otoczeniu;
2)obserwację w sposób ciągły, podczas odtwarzania zarejestrowanego ćwiczenia, wirtualnego otoczenia widzianego z miejsca osoby szkolonej pojazdu.
7. Raport z ćwiczenia wykonanego na symulatorze powinien zawierać:
1)dane identyfikujące osobę szkoloną:
a)numer osoby na liście obecności,
b)rodzaj i zakres szkolenia - kwalifikacja wstępna lub kwalifikacja wstępna przyspieszona w zakresie kat. C1, C1+E,C i C+E lub D1, D1+E,D i D+E prawa jazdy,
c)numer kursu w danym roku, oznaczenie ośrodka szkolenia z podaniem miejsca wykonywania działalności objętej wpisem,
d)rok kalendarzowy, w którym osoba szkolona odbywa szkolenie, poprzez wskazanie dwóch ostatnich cyfr roku,
e)imię/imiona i nazwisko; (np. 01/C/01/10 Jan Włodzimierz Malinowski-Kowalski);
2)imię i nazwisko instruktora;
3)datę i godzinę rozpoczęcia i zakończenia wykonywania ćwiczenia;
4)czas trwania ćwiczenia;
5)rodzaj (numer) realizowanych ćwiczeń i zadań, w tym: konfigurację prowadzonego pojazdu, rodzaj przewożonego ładunku, rejon jazdy, panujące warunki atmosferyczne i drogowe, zainscenizowane awarie i zagrożenia, ingerencje ze strony instruktora, graficzne zobrazowanie rejestrowanych parametrów jazdy;
6)wykaz zarejestrowanych nieprawidłowości związanych z obsługą i prowadzeniem pojazdu, wykaz zarejestrowanych przekroczeń przepisów ruchu drogowego, ocenę wykonanego ćwiczenia pod kątem ekonomiki jazdy (zużycie paliwa, sterowanie zespołem napędowym, wykorzystanie układu hamulcowego itp.);
7)automatyczną ocenę wykonanego ćwiczenia;
8)miejsce przeznaczone na wpis indywidualnej opinii instruktora oraz jego ostateczną ocenę wykonanego ćwiczenia.”
Przypomnijmy, iż w ramach praktycznego szkolenia specjalistycznego właśnie przy użyciu symulatora kierowcy zawodowi autobusów i ciężarówek będą mogli odbyć szkolenie z jazdy w warunkach specjalnych nie tylko na autodromie. Kierowcy wykonujący transport drogowy muszą oprócz odpowiedniej kategorii prawa jazdy mieć kwalifikację wstępną, czyli specjalistyczny kurs, w ramach którego zobligowani są odbyć także jazdy w warunkach specjalnych.
Rozporządzenie zacznie obowiązywać 3 maja 2011 roku.
