Zakład ubezpieczeń odpowiada z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkodę na osobie wyrządzoną przez kierowcę pojazdu jego posiadaczowi lub współposiadaczowi postanowił Sąd Najwyższy w swojej uchwale z dnia 19 stycznia 2007 r. (SYGN. AKT III CZP 146/06). Powód Jarosław P. wniósł o zasądzenie od strony pozwanej, towarzystwa ubezpieczeń - 89 712,83 zł wraz z odsetkami tytułem ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Dochodzona suma obejmowała kwotę zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę wynikłą z uszkodzenia ciała oraz kwoty stanowiące pokrycie kosztów leczenia oraz dojazdów do lekarza. W 2004 roku w wyniku wypadku drogowego powód doznał ciężkich obrażeń ciała. Sprawcą wypadku był Rafał S. Prowadził on samochód, którego pasażerem był powód. Samochód stanowił współwłasność powoda i jego ojca. Zawarli oni ze stroną pozwaną umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Sąd okręgowy oddalił powództwo. Uznał, że powód jako współposiadacz objętego ubezpieczeniem samochodu nie jest osobą trzecią w rozumieniu art. 822 par. 1 kodeksu cywilnego. W toku rozpoznawania apelacji sąd apelacyjny skierował do rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego następujące zagadnienie prawne: czy na podstawie art. 34 ust. 1 i art. 35 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych (dalej u.u.o) zakład ubezpieczeń odpowiada za szkodę na osobie wyrządzoną przez kierowcę pojazdu jego posiadaczowi? Sąd Najwyższy zauważył, że zgodnie z art. 822 par. 1 k.c. powstanie obowiązku zapłaty przez zakład ubezpieczeń odszkodowania z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakłada powstanie odpowiedzialności ubezpieczonego, czyli samego ubezpieczającego lub osoby, na rzecz której ubezpieczający zawarł umowę ubezpieczenia, za szkody wyrządzone osobom trzecim. Zobowiązanie do zapłaty odszkodowania z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ma ze swej istoty charakter akcesoryjny. Tylko gdy ubezpieczony stanie się zgodnie z przepisami prawa cywilnego odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, dojdzie do powstania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń wobec tej osoby z tytułu ubezpieczenia OC. Ze względu na akcesoryjny charakter zobowiązania zakładu ubezpieczeń do zapłaty odszkodowania z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych nie dojdzie do powstania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń z tytułu tego ubezpieczenia w tych przypadkach, w których brak podstaw do stwierdzenia odpowiedzialności ubezpieczonego posiadacza lub kierowcy za szkodę wyrządzoną w związku z ruchem pojazdu. Jednak zdaniem SN - w omawianej sytuacji istnieją podstawy do przyjęcia odpowiedzialności ubezpieczonego kierowcy (art. 35 u.u.o.) na zasadzie winy (art. 415 k.c.) także za szkodę na osobie (art. 444 par. 1 i art. 445 par. 1 k.c.), wyrządzoną powodowi w związku z ruchem samochodu, który uległ wypadkowi. Ubezpieczony kierowca ponosi tu deliktową odpowiedzialność na zasadzie winy wobec powoda, będącego osobą trzecią w rozumieniu art. 822 par. 1 k.c. i pozostających w związku z nim przepisów art. 23, 34, 35 i 36 u.u.o. Dla rozstrzygnięcia przedstawionego zagadnienia prawnego - zdaniem SN - kluczowe znaczenie ma zakres wyłączenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych przewidzianego w art. 38 ust. 1 pkt 1 in principio u.u.o. Zgodnie z tym przepisem - zakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody polegające na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia, wyrządzone przez kierującego posiadaczowi pojazdu. Wobec jednoznacznego ograniczenia wyłączenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń jedynie w odniesieniu do wyrządzonych przez kierowcę szkód w mieniu posiadacza - zdaniem SN - w omawianej sprawie nie ma podstaw do rozciągnięcia zastosowania tego przepisu na przypadki wyrządzonej przez kierowcę posiadaczowi pojazdu szkody na osobie.
Robert Jaliński, radca prawny wspólnik w kancelarii Strażeccy i Wspólnicy Spółka Komadytowa Adwokatów, Radców Prawnych i Doradców z Katowic: W komentowanej uchwale SN dotyka istotnej z punktu widzenia praktyki kwestii odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC za szkodę na osobie, wyrządzoną przez kierowcę pojazdu jego posiadaczowi lub współposiadaczowi. SN jednoznacznie wskazuje tu, iż ubezpieczyciel w takiej sytuacji odpowiada za szkody na osobie, wyłączając jednocześnie odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń za szkody w mieniu. SN akcentuje funkcję ochronną umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC zmierzającą do zabezpieczenia interesów osób poszkodowanych w wypadkach samochodowych. Uchwała niniejsza, wpisując się w linię orzecznictwa rozszerzającą odpowiedzialność gwarancyjną zakładu ubezpieczeń, odnosi się do kwestii istotnej z punku widzenia orzecznictwa w zakresie roszczeń odszkodowawczych sensu stricto.
