Kancelaria Sejmu RP opublikowala komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o kierujących pojazdami oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1183). Poniżej wykaz zmian i ich uzasadnienie:
(...) Uprawnienia psychologów. W obecnym stanie prawnym, zgodnie z przepisem art. 124a ust. 9 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.), warunkiem koniecznym dla posiadania uprawnień do wykonywania badań psychologicznych w zakresie psychologii transportu jest m.in.:
a)posiadanie przez uprawnioną osobę prawa wykonywania zawodu psychologa (art. 124a ust. 9 pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym),
b)ukończenie przez tę osobę podyplomowych studiów w zakresie psychologii transportu (art. 124a ust. 9 pkt 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym).
Zgodnie z przepisem art. 63 ust. 1 ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodziepsychologa i samorządzie zawodowym psychologów (Dz. U. Nr 73, poz. 763 z późn. zm.) prawo do wykonywania zawodu psychologa mają osoby, które posiadają dyplom magistra psychologii lub magistra filozofii chrześcijańskiej ze specjalizacją filozoficzno-psychologiczną uzyskany na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim do 1 października 1981 roku lub dyplom magistra filozofii chrześcijańskiej w zakresie psychologii uzyskany w Akademii Teologii Katolickiej do końca 1992 r. Z kolei w odniesieniu do konieczności ukończenia podyplomowych studiów w zakresie psychologii transportu należy wskazać, iż zgodnie z przepisem art. 77 ust. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalnościgospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1808 z późn. zm.) z tego wymogu zwolnieni są psycholodzy, którzy posiadali ważny wpis do ewidencji psychologów uprawnionych do wykonywania badań w zakresie psychologii transportu w dniu 21 sierpnia 2004 r. Tym samym obecnie wśród osób legalnie uprawnionych do przeprowadzania badań psychologicznych w zakresie psychologii transportu, obok osób posiadających dyplom magistra psychologii i ukończone odpowiednie studia podyplomowe znajdują się także osoby, które:
a)posiadają dyplom magistra filozofii chrześcijańskiej ze specjalizacją filozoficzno-psychologiczną uzyskany na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim do 1 października 1981 r. lub dyplom magistra filozofii chrześcijańskiej w zakresie psychologii uzyskany w Akademii Teologii Katolickiej do końca 1992 r., lub
b)nie ukończyły podyplomowych studiów w zakresie psychologii transportu, ze względu na ważny wpis do odpowiedniej ewidencji według stanu prawnego na dzień 21 sierpnia 2004r.
Sytuacja prawna tych osób ulegnie niestety radykalnej zmianie z dniem 19 stycznia 2013 r., czyli w dniu wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. Nr 30, poz. 151 z późn. zm.). Wprawdzie zgodnie z przepisem art. 130 ust. 1 i 3 ustawy o kierujących pojazdami, zostaną one z mocy prawa ujęte w ewidencji uprawnionych psychologów, o której mowa w art. 87 ust. 2 pkt 4 ww. ustawy, nie mniej najpóźniej w okresie 4 miesięcy od dnia 19 stycznia 2013 r. uprawniony organ, będzie obowiązany - w związku z przepisami art. 130 ust. 4 i 5 ustawy o kierujących pojazdami - skreślić je z tego rejestru. Wynika to z dwóch faktów. Po pierwsze, zgodnie z przepisem art. 87 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o kierującychpojazdami warunkiem koniecznym do przeprowadzania badań w zakresie psychologii transportu jest:
a) posiadanie przez uprawnioną osobę dyplomu magistra psychologii,
b) ukończenie przez tę osobę podyplomowych studiów w zakresie psychologii transportu.
Po drugie, żaden przepis przejściowy nie reguluje sytuacji osób legalnie przeprowadzających te badania w dniu wejścia w życie ustawy o kierujących pojazdami, a które nie spełniają ww. wymagań.
Ze względu na brak jakichkolwiek odniesień do tej kwestii w uzasadnieniu, które było załączone do skierowanego do Sejmu rządowego projektu ustawy o kierujących pojazdami (druk nr 2879 z dnia 8 marca 2010 r.) należy sądzić, iż pozbawienie ww. osób legalnie nabytych praw do wykonywania badań w zakresie psychologii transportu nie było celowym działaniem ustawodawcy. Szczególnie, że w stosunku do innych osób posiadających odpowiednie uprawnienia zawodowe na mocy przepisów ustawy Prawo o ruchu drogowym (m.in. instruktorów, egzaminatorów, lekarzy), odpowiednie przepisy art. 130 ust. 6-9 ustawy o kierujących pojazdami uregulowały kwestie zachowania nabytych uprawnień zgodnie ze standardami obowiązującymi w polskim porządku prawnym, wynikającym m.in. z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Pozbawienie prawa wykonywania dotychczasowego zajęcia psychologów nie posiadających dyplomu magistra psychologii i ukończonych studiów podyplomowych w zakresie psychologii transportu jest w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego sprzeczne z art. 2 Konstytucji RP, gdyż narusza zasadę zaufania obywatela do państwa i stanowionego prawa oraz zasadę ochrony praw niewadliwie nabytych. Przykładem może tu być wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 grudnia 1999 r. Sygn. K. 22/99 odnoszący się do uzależnienia uznania dotychczasowych uprawnień instruktorów nauki jazdy od posiadania wykształcenia średniego. W uzasadnieniu do tego wyroku Trybunał stwierdził: “Naruszając zasadę ochrony praw nabytych ustawodawca dopuszcza się także naruszenia zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przezeń prawa oraz zasady bezpieczeństwa prawnego obywateli. Zasada ta od dawna (por. szerzej uzasadnienie wyroku w sprawie K. 36/98) była przez Trybunał Konstytucyjny traktowana jako oczywista cecha demokratycznego państwa prawnego, z której wyprowadzono dalsze szczegółowe normy, odnoszące się przede wszystkim do sytuacji, gdy mamy do czynienia z wieloma następującymi po sobie zmianami obowiązującego stanu prawnego, w których ustawodawca musi uwzględnić konsekwencje faktyczne i prawne, jakie powstaną z chwilą wejścia w życie nowych uregulowań. Oznacza to, że ustawodawca dokonując kolejnych modyfikacji stanu prawnego nie może tracić z pola widzenia interesów podmiotów, które ukształtowały się przed dokonaniem zmiany stanu prawnego. W ujęciu dotychczasowego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego treść omawianej zasady sprowadzała się do takiego stanowienia i stosowania prawa, by nie stawało się ono swoistą pułapką dla obywatela i by mógł on układać swoje sprawy w zaufaniu, iż nie naraża się na prawne skutki, których nie mógł przewidzieć w momencie podejmowania decyzji i działań oraz w przekonaniu, że jego działania podejmowane pod rządami obowiązującego prawa i wszelkie związane z tym następstwa będą także i później uznawane przez porządek prawny.”.
Należy wskazać, iż kwestia pozbawienia uprawnień zawodowych części psychologów była przedmiotem wystąpienia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Stowarzyszenia Psychologów Transportu i Konfederacji Pracodawców Rzeczypospolitej Polskiej do posłów członków Sejmowej Komisji Infrastruktury. Mając na uwadze powyższy stan prawny i faktyczny posłowie wnioskodawcy uznali za zasadne wniesienie projektu ustawy, zgodnie z którym osoby wpisane do ewidencji psychologów wykonujących badania w zakresie psychologii transportu w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami uznaje się za spełniające wymagania w zakresie wykształcenia, o którym mowa w art. 87 ust. 2 pkt 1 i 2 tej ustawy.
W projekcie noweli ustawy o kierujących przewidziano także unormowanie spraw związanych z uznawalnością na terytorium RP tureckiego krajowego prawa jazdy. Nadto zaproponowano nowelizację ustawy z dnia 10 października 2012 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw., w zakresie dotyczącym spraw homologacji przedmiotów wyposażenia lub części pojazdu i wystawiania odpowiednich świadectw homologacji typu.
Jak oceniają zgłaszający projekt zaproponowany na dzień ogłoszenia termin wejścia w życie przepisów niniejszej ustawy wiąże się z koniecznością pilnego rozwiązania problemu osób wykonujących zawód psychologa w zakresie wykonywania badań psychologicznych w transporcie drogowym, które w obecnym brzmieniu przepisów ustawy mogą zostać pozbawione prawa wykonywania tego zawodu. Wejście w życie pozostałych zmian ustawy - w dniu opublikowania noweli.
