Problem usuwania z dróg odpadów powstałych w następstwie wypadków komunikacyjnych tym razem krajowych, porusza poseł Stanisław Wziątek. Interpelacja nr 33793. Zwracając się do minister infrastruktury w ślad za Konwentem Powiatów Województwa Zachodniopomorskiego zwraca uwagę na pilną potrzebę optymalnego i jednolitego sposobu rozwiązywania tego problemu, oceniając obowiązujące regulacja jako narzucane starostom, a sam system za całkowicie nie do przyjęcia. Stan obecny jest następujący: art. 101 ustawy o odpadach nie nakłada na starostów obowiązków usuwania odpadów ze zdarzeń na drogach leżących w granicach administracyjnych powiaty po każdym działaniu ratowniczym straży pożarnej, a przy tym ponoszenia kosztów za “zastępcze uprzątnięcie” odpadów z wypadków z tych dróg przez zarządców tych dróg tj. GDDKiA czy ZZDW. Zatem interpretacja ww. przepisów prawa przez GDDKiA oraz ZZDW jest niewłaściwa, a próba nakładania na starostów nieuzasadnionych obowiązków jest nie do zaakceptowania. W przypadku odpadów z wypadku, obowiązki starosty mają jedynie charakter pomocniczy wobec obowiązków sprawcy wypadku, a art. 101 ustawy o odpadach należy odczytywać łącznie z innymi ustawami, w szczególności z ustawą o Państwowej Straży Pożarnej, rozporządzeniem MSW w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, ustawą o Policji, prawem o ruchu drogowym, czy rozporządzeniem MSWiA w sprawie usuwania pojazdów, których używanie może zagrażać bezpieczeństwu lub porządkowi ruchu drogowego i utrudniających prowadzenie akcji ratowniczej. Poza tym w żadnym przepisie ustawy o odpadach ustawodawca nie wspomina jakoby miało chodzić o odpady z dróg po wypadkach, czego kurczowo trzymają się GDDKiA oraz ZZDW. Opracowanie pt. “Zasady postępowania zarządcy drogi podczas zdarzeń na zarządzanej sieci dróg krajowych”, zawierające metody postępowania GDDKiA, Państwowej Straży Pożarnej i Policji według ich swoistej wykładni przepisów ustawowych, pozbawione podpisu autora tego opracowania, nie jest dokumentem w rozumieniu obowiązujących przepisów prawa. Angażowanie w usunięcie skutków wypadków jednocześnie Straży Pożarnej, Policji, zarządcy drogi oraz dodatkowo starosty, jest postępowaniem całkowicie nieracjonalnym. Przedstawiony schemat postępowania, to wyraz absolutnego braku przestrzegania zasad celowości, oszczędności i efektywności wydatkowania środków publicznych, wynikających z ustawy o finansach publicznych - czytamy w tekście interpelacji. I podsumowanie wystąpienia: Konwent Powiatów Województwa Zachodniopomorskiego stoi na stanowisku, iż nie można zaakceptować opracowanej pozaustawowo zasady, z której wynika, że Straż Pożarna ma wzywać “służby starosty” do usunięcia odpadów z drogi, a gdy te “służby” odmówią wtedy zarządca drogi “zastępczo” uprzątnie odpady z drogi i obciąży kosztami starostę za to “sprzątanie”. W związku z powyższym poseł zwraca się do szefowej resortu infrastruktury z pytaniem: Czy Pani Minister zechce wyjaśnić interpretację przepisów dotyczących usuwania odpadów z dróg krajowych powstałych w następstwie wypadków komunikacyjnych, stosowanych przez GDDKiA oraz ZZDW, oraz spowoduje wypracowania optymalnego i jednolitego sposobu rozwiązywania problemów z tym związanych? Wyczerpująca odpowiedź w imieniu szefa resortu poniżej.
Odpowiedź na interpelację nr 33793
w sprawie usuwania z dróg krajowych odpadów powstałych w następstwie wypadków komunikacyjnych
Warszawa, 19-08-2015
Szanowna Pani Marszałek,
odpowiadając na interpelację posła Stanisława Wziątka z dnia 20 lipca br. nr 33793 w sprawie usuwania z dróg krajowych odpadów powstałych w następstwie wypadków komunikacyjnych, uprzejmie przedstawiam następujące informacje.
Dokument przygotowany przez Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad pn. “Zasady postępowania zarządcy drogi podczas zdarzeń na zarządzanej sieci dróg krajowych” w wersji z dnia 9 grudnia 2013 r. nie jest dokumentem w rozumieniu obowiązujących przepisów prawa z uwagi na brak podpisu autora/autorów dokumentu. Opatrzony bowiem został jedynie logo i datą, wobec czego uznać należy, że jest jedynie projektem dokumentu.
Projekt ten został przygotowany we współpracy z przedstawicielami Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej oraz Komendy Głównej Policji wprawdzie bez bezpośredniego udziału przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego, w szczególności powiatów. Jednakże należy wskazać, iż w toku prac nad projektem w związku z wejściem w życie w dniu 23 stycznia 2014 r. nowej ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21 z późn. zm.) oddziały GDDKiA wystąpiły do właściwych starostów w celu ustalenia podmiotów odpowiedzialnych za gospodarowanie odpadami.
Substancje powstające w wyniku wypadku drogowego stanowią zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 13 ustawy o odpadach, odpady powstające podczas akcji ratowniczej lub gaśniczej, z wyłączeniem odpadów powstałych w wyniku poważnej awarii lub poważnej awarii przemysłowej, w rozumieniu art. 3 pkt 23 i 24 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 t. j. z późn. zm.), odpadów powstałych w wyniku szkody w środowisku, o której mowa w art. 6 pkt 11 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2014 poz. 1789 t. j. z późn. zm.). Natomiast w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. poz. 1923) odpady powstałe w wyniku wypadków i zdarzeń losowych zostały podzielone na odpady niebezpieczne i pozostałe, które różnią się sposobem gospodarowania.
Przez posiadacza odpadów ustawa o odpadach rozumie każdego, kto faktycznie włada odpadami (wytwórcę odpadów, osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną), z wyłączeniem prowadzącego działalność w zakresie transportu odpadów. Jednocześnie domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości (art. 3 ust. 1 pkt 19). Posiadacz odpadów zgodnie z przepisami ustawy o odpadach jest obowiązany do postępowania z odpadami w sposób zgodny z zasadami gospodarowania odpadami, wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami.
Stwierdzić należy, iż w przypadku odpadów powstałych w wyniku kolizji drogowych ich powstanie wiąże się z działalnością podmiotów wykonujących transport drogowy, które uległy wypadkowi na drodze. Można więc przyjąć, że wytwórcą i posiadaczem odpadów jest sprawca wypadku a nie zarządca drogi, który włada nieruchomościami pod pasami drogowymi. Jest on bezpośrednio odpowiedzialny za pozbycie się odpadu powstałego w związku z wyrządzoną szkodą w mieniu.
Odnosząc się do przepisu art. 101 ustawy o odpadach należy zauważyć, iż zgodnie z tym przepisem jeżeli wymagają tego względy ochrony życia, zdrowia ludzi lub środowiska, starosta właściwy ze względu na miejsce powstania odpadów z wypadków, w drodze decyzji, wydanej z urzędu, może nałożyć na sprawcę wypadku obowiązki dotyczące gospodarowania odpadami z wypadków, w tym obowiązek przekazania ich wskazanemu posiadaczowi odpadów. Decyzji tej może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności.
Ponadto starosta albo regionalny dyrektor ochrony środowiska dokonuje gospodarowania odpadami z wypadków, jeżeli:
1.nie można wszcząć postępowania egzekucyjnego dotyczącego obowiązku zagospodarowania odpadów z wypadków albo egzekucja okazała się bezskuteczna lub
2.konieczne jest natychmiastowe zagospodarowanie tych odpadów ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, lub możliwość zaistnienia nieodwracalnych szkód w środowisku.
Natomiast w przypadku braku możliwości ustalenia sprawcy wypadku albo bezskuteczności egzekucji wobec sprawcy wypadku koszty gospodarowania odpadami z wypadków, z wyjątkiem kosztów gospodarowania odpadami z wypadków powodujących zanieczyszczenie morza, są pokrywane, na wniosek odpowiednio starosty lub regionalnego dyrektora ochrony środowiska, ze środków finansowych wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Należy zatem zauważyć, iż ww. przepisy nie zawężają właściwości starosty tylko do terenów będących w jego władaniu.
Jednocześnie należy wskazać, że działania zarządcy dróg krajowych oraz Państwowej Straży Pożarnej związane z neutralizacją substancji ropopochodnych, znajdujących się na jezdni w wyniku kolizji lub wycieków z pojazdów powinny być realizowane w oparciu o powszechnie obowiązujące przepisy prawa nakładające na ww. podmioty określone obowiązki w ramach realizowanych przez nie zadań ustawowych, w szczególności przez ustawę z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 460 t. j. z późn. zm.) oraz ustawę z 21 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380 t. j. z późn. zm.).
Należy zauważyć, że na Państwowej Straży Pożarnej działającej na podstawie m. in. § 16 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz. U. z 2011 r. Nr 46, poz. 239), tj. aktu wykonawczego wydanego na podstawie ww. ustawy o ochronie przeciwpożarowej, ciąży prawny obowiązek likwidacji ognisk zagrożenia chemicznego bądź ekologicznego.
Z poważaniem Paweł Olszewski Sekretarz Stanu
