Poseł Mariusz Błaszczak na podstawie kierowanych do niego wniosków samorządów lokalnych, wystosował do ministra gospodarki interpelację (interpelacja nr 6241) o podjęcie działań zmierzających do dokonania zmian prawa w kierunku uproszczenia procedury finansowania przez gminy oświetlenia dróg publicznych, których nie są zarządcą. W marcu br. poseł Jerzy Borkowski złożył interpelację nr 3379 w sprawie finansowania przez gminy oświetlenia dróg krajowych usytuowanych na ich terenie. W przepisowym terminie odpowiedzi udzielił ówczesny adresat, Tadeusz Jarmuziewicz, sekretarz stanu w Ministerstwie Transportu, Budownictwie i Gospodarki Morskiej. W konkluzji informował: przedstawiciele resortu transportu, budownictwa i gospodarki morskiej uczestniczą w pracach resortu gospodarki nad nowelizacją ustawy Prawo energetyczne w celu stworzenia jak najbardziej optymalnych przepisów w zakresie finansowania oświetlenia dróg. Podkreślił także fakt, iż oświetlenie dróg publicznych (w tym krajowych) w przeważającej większości służy mieszkańcom gminy i taka była intencja obecnie obowiązujących regulacji prawnych. Czekamy na odpowiedź resortu gospodarki.
Interpelacja (nr 6241)
do ministra gospodarki
w sprawie kosztów i warunków utrzymania oświetlenia dróg publicznych przez gminy
W związku z napływającymi do mnie wnioskami ze strony samorządów lokalnych zwracam się do Pana Premiera z interpelacją o podjęcie działań zmierzających do dokonania zmian prawa w kierunku uproszczenia procedury finansowania przez gminy oświetlenia dróg publicznych, których nie są zarządcą.
Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym, stosownie do art. 18 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, z późn. zm.) finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy należy do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną. Zaliczono więc ex lege do zadań własnych gminy finansowanie oświetlenia wszystkich dróg publicznych znajdujących się na jej terenie (z wyłączeniem dróg ekspresowych i autostrad). Przepisy nie precyzują jednak, co należy rozumieć pod pojęciem “finansowanie oświetlenia”, a to z kolei rodzi szereg wątpliwości przy ustalaniu podmiotów odpowiedzialnych za poszczególne koszty związane z finansowaniem infrastruktury oświetleniowej. Przede wszystkim nie sprecyzowano, czy pod tym pojęciem kryje się obowiązek ponoszenia kosztów przesyłu energii elektrycznej, czy też może, oprócz tego, kosztów napraw, konserwacji oraz wymiany wyeksploatowanych opraw.
Ustawodawca nie rozwiązał ponadto problemu zróżnicowania sytuacji własnościowej majątku związanego z zaopatrywaniem w energię elektryczną. Samorząd nie ma możliwości ogłoszenia przetargu na eksploatację infrastruktury oświetleniowej w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych, jeżeli nie posiada prawa własności punktów świetlnych. Status majątku ma w tym względzie istotne znaczenie, może bowiem doprowadzić do nieporozumień między gminą a przedsiębiorstwem energetycznym.
Gminy nie są konsultowane ani nawet informowane o zastosowanych rozwiązaniach technicznych infrastruktury oświetleniowej, źródłach zasilania, liczbie projektowanych punktów świetlnych oraz mocy instalowanych świetlówek. Tymczasem to właśnie na barki gminy spada utrzymanie tej infrastruktury, zazwyczaj w trakcie roku budżetowego, w sytuacji gdy samorząd nie miał możliwości zaplanowania stosownych kosztów w uchwale budżetowej. Samorząd jest pozbawiony możliwości zapoznania się z danymi technicznymi infrastruktury, której obowiązek finansowania ma podjąć. Stosownym przykładem powyższego niech będzie realizacja przez warszawski oddział GDDKiA obwodnicy Serocka w ciągu drogi krajowej nr 61. Burmistrz miasta i gminy Serock został poinformowany w ub.r. o mającym nastąpić na przełomie III i IV kwartału 2011 r. przejęciu utrzymania infrastruktury oświetleniowej budowanej trasy. Gmina nie dysponuje informacjami na temat parametrów technicznych przekazywanej przez GDDKiA infrastruktury.
Do 2003 r. Prawo energetyczne zaliczało do zadań własnych gminy obowiązek finansowania oświetlenia ulic, placów i dróg znajdujących się na jej terenie, jeśli gmina była ich zarządcą. Obowiązywała zatem zasada utrzymania oświetlenia dróg przez ich właściciela. Jeśli zatem dokonano zmian prawa w kierunku obciążenia gmin kosztami utrzymania cudzej infrastruktury, właściciel tejże powinien udostępniać gminom wszelką stosowną informację, w tym dokumentację techniczną oświetlenia, pozwalającą na jego właściwe utrzymanie i eksploatację.
W powyższej sprawie zwracałem się już w 2011 r., jeszcze w trakcie VI kadencji Sejmu RP, do ministra infrastruktury, jednak w kwestii dotyczącej regulacji własności, komunalizacji majątku oświetleniowego oraz zagadnień przetargów w tym zakresie i monopolu firm energetycznych zostałem odesłany do ministra gospodarki.
W związku powyższym uprzejmie proszę Pana Premiera o ustosunkowanie się do przedstawionych uwag, jak również o odpowiedź na pytanie, jakie działania podejmuje lub planuje podjąć Ministerstwo Gospodarki, aby rozwiązać kłopotliwą dla samorządu gminnego kwestię własności i wykonywania praw wynikających z własności majątku oświetleniowego. Wydaje się, że w tej materii brakuje stosownych regulacji prawnych regulujących zobowiązania i relacje między właścicielem drogi publicznej a samorządem finansującym oświetlenie tejże, np. w postaci aktu prawnego, który zobowiąże właściciela drogi publicznej do przekazania samorządowi gminnemu niezbędnej dokumentacji, np. związanej z inwentaryzacją infrastruktury oświetleniowej.
Przedstawiciele samorządów zwracają ponadto uwagę, że oddawane do ruchu obwodnice w ciągu dróg krajowych służą przede wszystkim dla ruchu tranzytowego krajowego i międzynarodowego, a tymczasem obowiązująca regulacja nakłada obowiązek finansowania oświetlenia takich dróg na gminy. Takie rozwiązanie wydaje się pozbawione racjonalnych przesłanek. W związku z tym proszę również o odpowiedź na pytanie, czy Ministerstwo Gospodarki planuje zainicjowanie zmian, które przywrócą zdroworozsądkową zasadę, że za oświetlenie drogi płaci jej właściciel, czyli zarządca. W obecnym stanie prawnym gminy są stawiane przed koniecznością wzięcia odpowiedzialności, czyli pokrywania rachunków, za stan infrastruktury, na której parametry techniczne (np. jakość opraw i elementów świetlnych, a więc także ilość zużywanej energii) nie mają żądnego wpływu.
Jestem przekonany, że Pan Premier zdaje sobie sprawę z niedoskonałości obowiązującego prawa w przedstawionym wyżej zakresie i może być inicjatorem zmian, które wyjdą na dobre polskiej gospodarce, przyczyniając się do stworzenia bardziej racjonalnego niż dotychczas obowiązujący systemu finansowania kosztów oświetlenia dróg publicznych. Powstanie takiego aparatu prawnego byłoby jak najbardziej wskazane, tym bardziej że w grę wchodzi nie tylko rachunek ekonomiczny w kwestii utrzymania infrastruktury, ale również bezpieczeństwo użytkowników dróg publicznych.
Poseł Mariusz Błaszczak
Warszawa, dnia 27 czerwca 2012 r.
