Legislacja

Proponowany sposób punktowania i liczba punktów (po 4.1.2016)

27 października 2015

Do uzgodnień międzyresortowych został skierowany projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie naruszeń przepisów ruchu drogowego popełnianych przez kierowców. Ten opatrzony datą 23 października 2015 r. Rozporządzenie określa sposób punktowania i liczbę punktów odpowiadających naruszeniu przepisów ruchu drogowego, o których mowa w art. 98 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, oraz warunki i tryb przekazywania staroście informacji, o których mowa w art. 92 ust. 2, art. 99 ust. 2 pkt 1 lit. b oraz w art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami.

Wdrożenie nowego systemu przypisywania punktów kierowcom oraz powiadamiania starostów przewidywane jest do 4 stycznia 2016 r. Ewaluacja systemu teleinformatycznego służącego do obsługiwania ww. procesów nastąpi do końca 2016 r.

Uzasadnienie: Projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie naruszeń przepisów ruchu drogowego popełnianych przez kierowców stanowi realizację upoważnienia ustawowego zawartego w art. 105 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2015 r. poz. 155, z późn. zm.). Zgodnie z art. 105 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami minister właściwy do spraw wewnętrznych, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw transportu oraz Ministrem Sprawiedliwości, jest obowiązany do określenia, w drodze rozporządzenia: 1) sposobu punktowania i liczby punktów odpowiadających naruszeniu przepisów ruchu drogowego, o których mowa w art. 98 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, oraz 2) warunków i trybu przekazywania staroście informacji, o których mowa w art. 92 ust. 2, art. 99 ust. 2 pkt 1 lit. b oraz w art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, - uwzględniając w szczególności konieczność dyscyplinowania kierujących pojazdami do przestrzegania przepisów ustawy, zapobiegania wielokrotnemu naruszaniu przepisów ruchu drogowego oraz zapobiegania uczestnictwu w ruchu drogowym sprawców wielokrotnych naruszeń przepisów ruchu drogowego. Projektowana regulacja, w części odnoszącej się do sposobu punktowania i liczby punktów odpowiadających naruszeniu przepisów ruchu drogowego, zastąpi obecnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz. U. poz. 488). Z dniem 4 stycznia 2016 r. dane zgromadzone w ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego, prowadzonej przez Policję, staną się częścią centralnej ewidencji kierowców, prowadzonej przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Toteż podstawowe zasady funkcjonowania systemu przypisywania kierowcom punktów za naruszanie przepisów ruchu drogowego będą uregulowane w ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, w ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137, z późn. zm.) oraz w niniejszym rozporządzeniu. W świetle powyższego zgodnie z § 3 ust. 1 projektu rozporządzenia w załączniku do rozporządzenia określa się wykaz naruszeń przepisów ruchu drogowego wraz z odpowiadającą im liczbą punktów, których popełnienie będzie skutkowało ewidencjonowaniem kierowców w centralnej ewidencji kierowców. Natomiast w § 3 ust. 2-7 projektu rozporządzenia wskazano przypadki szczególne, w których sumowanie punktów za dwa lub więcej naruszeń nie znajduje racjonalnego uzasadnienia ze względu na konkretną sytuację drogową:

1) w ust. 2 pkt 1 utrzymano dotychczasową regułę, że w przypadku jednoczesnego naruszenia kilku znaków drogowych (kody od C 05 do C 11) punkty przypisywane są tylko za znak posiadający mniejszy znacznik liczbowy. W organizacji ruchu na danym skrzyżowaniu niejednokrotnie stosuje się kilka różnych znaków (np. znak B-2 “zakaz wjazdu”, znak F-10 ze strzałką wskazującą jazdę na wprost oraz znak P-8a). Niezastosowanie się do tej organizacji ruchu wiąże się z jednoczesnym naruszeniem kilku znaków, ale w istocie dotyczy to jednej sytuacji, a więc nie ma uzasadnienia, aby przypisywać punkty za każdy z naruszonych znaków. Ponadto dla uniknięcia wątpliwości wskazuje się, że w razie naruszenia kilku znaków ze wskazanej grupy, punkty przypisuje się za naruszenie tylko jednego znaku, umieszczonego w wykazie przed innymi znakami;

2) w ust. 2 pkt 2 utrzymano regulację wyjątkową w zakresie używania świateł zewnętrznych. Kierujący pojazdem, który np. jedzie bez włączonych świateł zewnętrznych po odcinku drogi o typowej infrastrukturze, w istocie nie zmienia swojej świadomości i woli co do używania świateł po wjeździe pojazdem do tunelu. Brak jest zatem uzasadnienia do dodawania punktów za jazdę bez wymaganych świateł po zwykłej drodze i punktów za jazdę po tej samej drodze w tunelu;

3) w ust. 2 pkt 3 zaproponowano regulację, która ma na celu wykluczenie możliwości sumowania punktów w sytuacji, gdy kierujący pojazdem jednym czynem nie zastosował się do przepisów o zatrzymaniu lub postoju pojazdu (kody H-04 i C-19), bowiem niezastosowanie się do zakazów (kod H-04) mieści się w zakresie przedmiotowym naruszenia przepisów określających warunki oraz zakazy zatrzymywania lub postoju (C- 19). W takiej sytuacji przyjęto, że kierowcy będą przypisywane punkty wyłącznie za naruszenie określone kodem C-19;

4) w ust. 3 zaproponowano regulację wyjątkową dotyczącą przekroczenia dopuszczalnej prędkości. Przede wszystkim regulacja ta będzie miała zastosowanie w przypadku zarejestrowania przy użyciu wideorejestratora kierującego pojazdem jadącego z niedopuszczalną prędkością, w sytuacji, gdy na danym odcinku drogi obowiązują zróżnicowane limity prędkości (wynikające np. ze znaku drogowego oraz przepisów ustawy). Takiemu kierowcy będą przypisywane punkty tylko za przekroczenie prędkości o największym stopniu; 5) w ust. 4 wprowadza się wyjątek dotyczący wyprzedzania tego samego pojazdu, bądź kolumny rowerów, wózków rowerowych lub kolumny pieszych. Wyprzedzanie każdego pojazdu lub kolumny pieszych jest odrębnym manewrem, a więc za każdym razem kierujący pojazdem jest obowiązany upewnić się co do możliwości wyprzedzania. Jeżeli jednak kierujący manewr ten rozpoczął i realizuje, może okazać się, że w wyniku błędnej oceny dochodzi do naruszenia niekiedy kilku przepisów w ramach tego samego manewru. Nie ma zatem uzasadnienia do sumowania punktów za poszczególne naruszenia, uzależnione często od trudnej do przewidzenia organizacji ruchu (na jednym skrzyżowaniu może być wyznaczone przejście dla pieszych, na innym nie, przejście dla pieszych może występować z przebiegającym obok przejazdem dla rowerzystów, w innym przypadku występuje samoistnie itp.). Jednakże rozpoczęcie wyprzedzania następnego pojazdu wiąże się z rozpoczęciem kolejnego manewru, wymagającym ponownie upewnienia się co do możliwości jego wykonania. W takim przypadku uzasadnione jest sumowanie punktów za naruszenie określonych przepisów za każdy manewr wyprzedzania. W szczególny sposób proponuje się odnieść do kolumny rowerów i wózków rowerowych. Relatywnie nieznaczna prędkość tych pojazdów oraz zakaz wjeżdżania między te pojazdy jadące w kolumnie uzasadniają potraktowanie wyprzedzania takich kolumn w podobny sposób, jak wyprzedzanie jednego pojazdu;

6) w ust. 5 wprowadzono regułę polegającą na rezygnacji z uregulowania kwestii sumowania punktów w razie spowodowania wypadku drogowego, albowiem i tak kierowca otrzyma 10 punktów, niezależnie od innych jeszcze naruszeń, bowiem z art. 98 ust. 3 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami ustawy wynika, że suma punktów w razie jednoczesnego popełnienia kilku naruszeń nie może przekraczać liczby 10;

7) w ust. 6 utrzymano sposób przypisywania punktów w razie spowodowania zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego. Brak jest uzasadnienia, aby sumować punkty ze względu na zakwalifikowanie naruszenia jednocześnie jako wskazane wykroczenie. Przepis jednocześnie uwzględnia sytuację, że za niektóre naruszenia, niezależnie od ich skutków, przewidziano więcej niż 6 punktów i te punkty powinny być uwidocznione w ewidencji;

8) w ust. 7 zaproponowano wyłączenie mające na celu uniknięcie dwukrotnego przypisywania punktów temu samemu zachowaniu i przewidujące, że przypisane zostaną punkty za czyn zakwalifikowany jako przestępstwo polegające na spowodowaniu wypadku lub katastrofy w ruchu drogowym. Dotyczy to sytuacji, gdy w wyniku zdarzenia drogowego, obrażeń ciała doznała więcej niż jedna osoba, a obrażenia pokrzywdzonych skutkowały zakwalifikowaniem czynu jako wypadku lub katastrofy w ruchu drogowym, a ponadto wyłączeniem materiałów do odrębnego postępowania w sprawie o wykroczenie polegające na spowodowaniu zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym (art. 86 § 1 Kw.), i w związku z tym może mieć miejsce sytuacja, że zapadną dwa rozstrzygnięcia sądowe, a więc zostaną wydane dwa tytuły prawne do przypisania punktów za ten sam czyn. W § 4 z kolei przewidziano, że kierowcy, który posiada uprawnienie do kierowania wyłącznie motorowerem, uzyskane na podstawie art. 133 ust. 3 ustawy, nie przypisuje się punktów za popełnione naruszenie, bowiem w stosunku do tej grupy kierowców, starostowie nie mają podstaw prawnych do podejmowania czynności dyscyplinujących, co przekłada się na brak uzasadnienia do gromadzenia o tej grupie osób danych dotyczących punktów. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami nakłada na administratora centralnej ewidencji kierowców, w związku z wprowadzonym tą ustawą systemem dyscyplinowania kierowców, obowiązek informowania starostów o zdarzeniach wymienionych w art. 92 ust. 2, art. 99 ust. 2 pkt 1 lit. b oraz w art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, które skutkują obowiązkiem podjęcia przez starostów działań dyscyplinujących. Zatem w § 5 projektu rozporządzenia przyjęto, że administrator centralnej ewidencji kierowców będzie przekazywał te informacje:

1) nie później niż w ciągu 24 godzin po otrzymaniu w ewidencji od uprawnionego podmiotu, danych staroście właściwemu do wydania decyzji administracyjnej, a ten będzie obowiązany do jej pobrania nie później niż w ciągu 24 godzin od jej udostępnienia;

2) poprzez ich automatyczne udostępnienie przez system teleinformatyczny ewidencji do pobrania za pomocą systemu teleinformatycznego, z wykorzystaniem którego starosta wykonuje czynności związane z wydawaniem praw jazdy lub pozwoleń do kierowania tramwajami, zamieszcza dane w bazie danych oraz składa zamówienia na wykonanie praw jazdy;

3) w postaci pojedynczego powiadomienia lub zbiorczego zestawienia o zaistniałych zdarzeniach generowanego cyklicznie przez system teleinformatyczny ewidencji, nie rzadziej niż raz dziennie.

Załącznik do rozporządzenia “Wykaz naruszeń przepisów ruchu drogowego i liczba punktów odpowiadająca tym naruszeniom” zachowuje swój dotychczasowy układ oraz oznaczenia kodowe poszczególnych naruszeń. Jedynie w niektórych częściach wykazu dokonano nielicznych zmian w celu doskonalenia i “uszczelnienia” systemu oraz dostosowujących regulacje do zmian w przepisach samego rozporządzenia oraz w innych aktach prawnych.

I tak w części A “Czyny o charakterze szczególnym” dodano nowe naruszenia, tj. spowodowanie przez kierującego pojazdem poza droga publiczną, strefą zamieszkania lub strefą ruchu zagrożenia innej osoby (kod. A 07), kierowanie pojazdem w stanie nietrzeźwości w warunkach swoistej recydywy lub pomimo zakazu prowadzenia pojazdów, wskazanych w art. 178a § 4 kk (kod A 08). Pierwsze z dodawanych naruszeń, polegające na spowodowaniu zagrożenia osoby, jest porównywalne z naruszeniem określonym kodem A02 lub A06 (spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym, stanowiące wykroczenie z art. 86 kw). Uzupełnia zatem wykaz czynów o charakterze szczególnym, istotnych dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. Drugie naruszenie, chociaż liczba przypisanych mu punktów wynosi 10 (podobnie jak źródłowe naruszenie oznaczone kodem A05), ma na celu przede wszystkim wyodrębnienie w ewidencji czynów szczególnie groźnych dla bezpieczeństwa ruchu drogowego, albowiem zachowania określone w art. 178a § 4 kk, świadczą o lekceważeniu wcześniejszych rozstrzygnięć za czyny podobne i mają szczególnie negatywne zabarwienie, a dał temu wyraz ustawodawca przewidując karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Pozwoli to na bieżące monitorowanie zjawiska i odpowiednią reakcję Policji oraz ewentualne inicjowanie rozwiązań w razie jego nasilenia.

W części B dodano kody B 08 i B 09, dotychczas oznaczone kodami K 04 (jazda wzdłuż po chodniku lub przejściu dla pieszych) i K 05 (naruszenie obowiązku zatrzymania pojazdu w takim miejscu i na taki czas, aby umożliwić pieszym swobodny dostęp do pojazdów komunikacji publicznej lub na chodnik – w przypadku wysepki dla pasażerów na przystanku). Zmiana, o której mowa, stanowi kontynuację przedsięwzięć legislacyjnych mających na celu poprawę bezpieczeństwa pieszych, jako niechronionych uczestników ruchu.

W części C “Niestosowanie się do znaków i sygnałów drogowych” wyodrębniono naruszenie oznaczone kodem C-19 polegające na niestosowaniu się do znaków zakazu dotyczących zatrzymania lub postoju pojazdów. Ma to związek z nową regulacją zawartą w § 3 ust. 3 pkt 3 projektu, wyłączającą dodawanie punktów w przypadku jednoczesnego naruszenia ustawowego zakazu zatrzymywania lub postoju oraz wynikającego ze znaków drogowych. Dodano ponadto nowe naruszenia oznaczone kodami C 20 i C 21. Zmiana ta podyktowana jest nowelizacją ustawy - Kodeks wykroczeń i wyodrębnieniem nowego wykroczenia (art. 96b) polegającego na nieuprawnionym posługiwaniu się kartą parkingową. W dotychczasowej praktyce nielegalne posługiwanie się kartą parkingową, które w istocie polegało na niestosowaniu się do określonych znaków drogowych, było traktowane tak samo, jak naruszenie tych znaków przez osobę, która owej karty nie wykorzystywała. Należy zwrócić uwagę, że takie “oszukańcze” parkowanie na “kopercie” lub niestosowanie się do niektórych innych znaków, a więc podszywanie się pod osobę do tego uprawnioną, ma znacznie bardziej negatywny wydźwięk, niż oczywiste naruszenie tych norm przez osobę nie nadużywającej karty parkingowej. W związku z powyższym zdecydowano wyodrębnić to zachowanie w części C tabeli załącznika przypisując mu 7 pkt podlegających wpisaniu do ewidencji.

W części E “Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących dopuszczalnej prędkości” dodano naruszenia oznaczonego kodem E 08, co ma na celu gromadzenie danych statystycznych, które będą niezbędne do przeprowadzenia analizy wpływu nowo dodanego przepisu art. 135 ust. 1 pkt 1a lit. a ustawy - Prawo o ruchu drogowym na stan bezpieczeństwa w ruchu drogowym.

W części H “Naruszenie innych przepisów o bezpieczeństwie lub porządku w ruchu drogowym” zmodyfikowano nazwę czynu określonego w poz. 12 poprzez dostosowanie zakresu podmiotowego oraz nazewnictwa do zmian wprowadzonych w ustawie - Prawo o ruchu drogowym. Wyrazy “hełm ochronny” zastąpiono wyrazami “kask ochronny”, a ponadto wyrazy “motocyklem lub motorowerem” zastąpiono wyrazem “pojazdem”, co spowoduje, że punkty będą przypisywane kierującym wszystkimi pojazdami, co do których ustawodawca wprowadził obowiązek używania kasków ochronnych tj. kierującym motocyklem, motorowerem i czterokołowcem.

W części J “Przewóz osób” w poz. 02 w kolumnie 2, dostosowano nazwę czynu do zmian wprowadzonych w ustawie - Prawo o ruchu drogowym poprzez zastąpienie wyrazów “hełmów ochronnych” wyrazami “kasków ochronnych”. Ponadto wyraz “pasażerów” zastąpiono wyrazem “pasażera” dostosowując w tym zakresie brzmienie załącznika do przepisów ustawy. Należy podkreślić, że przewożenie każdego kolejnego pasażera (dziecka) w sposób niezgodny z przepisami o korzystaniu z pasów bezpieczeństwa lub używaniu kasków ochronnych jest kolejnym naruszeniem, któremu należy przypisać punkty.

W części K “Naruszenia, którym przypisano zerową wartość punktową” w poz. 02, w kolumnie 4, dostosowano podstawę prawną dla naruszenia polegającego na kierowaniu pojazdem nie mając do tego wymaganych uprawnień, zastępując uchylone przepisy ustawy Prawo o ruchu drogowym właściwymi przepisami ustawy o kierujących pojazdami. Ponadto naruszenia oznaczone dotychczas kodami K 04 (jazda wzdłuż po chodniku lub przejściu dla pieszych) i K 05 (naruszenie obowiązku zatrzymania pojazdu w takim miejscu i na taki czas, aby umożliwić pieszym swobodny dostęp do pojazdów komunikacji publicznej lub na chodnik - w przypadku wysepki dla pasażerów na przystanku), którym przypisana była zerowa wartość punktowa, przeniesiono do części B tabeli załącznika, nadając im odpowiednio kody B 08 i B 09 i przypisując każdemu 5 pkt podlegających wpisaniu do ewidencji.