Każdy z nas obserwował (lub nawet widział z całkiem bliskiej odległości) sytuacje powypadkowe. Problem usuwania z dróg krajowych odpadów powstałych w następstwie wypadków komunikacyjnych dostrzegł w swojej interpelacji (nr 33793) poseł Stanisław Wziątek. Stanowisko ministra infrastruktury i rozwoju zaprezentował w odpowiedzi na interpelację, sekretarz stanu Paweł Olszewski. Poinformował co następuje: Dokument przygotowany przez Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad pn. “Zasady postępowania zarządcy drogi podczas zdarzeń na zarządzanej sieci dróg krajowych” w wersji z dnia 9 grudnia 2013 r. nie jest dokumentem w rozumieniu obowiązujących przepisów prawa z uwagi na brak podpisu autora/autorów dokumentu. Opatrzony bowiem został jedynie logo i datą, wobec czego uznać należy, że jest jedynie projektem dokumentu. Projekt ten został przygotowany we współpracy z przedstawicielami Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej oraz Komendy Głównej Policji wprawdzie bez bezpośredniego udziału przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego, w szczególności powiatów. Jednakże należy wskazać, iż w toku prac nad projektem w związku z wejściem w życie w dniu 23 stycznia 2014 r. nowejustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach(Dz. U. z 2013 r. poz. 21 z późn. zm.) oddziały GDDKiA wystąpiły do właściwych starostów w celu ustalenia podmiotów odpowiedzialnych za gospodarowanie odpadami.
Substancje powstające w wyniku wypadku drogowego stanowią zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 13ustawy o odpadach, odpady powstające podczas akcji ratowniczej lub gaśniczej, z wyłączeniem odpadów powstałych w wyniku poważnej awarii lub poważnej awarii przemysłowej, w rozumieniu art. 3 pkt 23 i 24ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska(Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 t. j. z późn. zm.), odpadów powstałych w wyniku szkody w środowisku, o której mowa w art. 6 pkt 11ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie(Dz. U. z 2014 poz. 1789 t. j. z późn. zm.). Natomiast wRozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów(Dz. U. poz. 1923) odpady powstałe w wyniku wypadków i zdarzeń losowych zostały podzielone na odpady niebezpieczne i pozostałe, które różnią się sposobem gospodarowania. Przez posiadacza odpadówustawa o odpadachrozumie każdego, kto faktycznie włada odpadami (wytwórcę odpadów, osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną), z wyłączeniem prowadzącego działalność w zakresie transportu odpadów. Jednocześnie domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości (art. 3 ust. 1 pkt 19). Posiadacz odpadów zgodnie z przepisamiustawy o odpadachjest obowiązany do postępowania z odpadami w sposób zgodny z zasadami gospodarowania odpadami, wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami.
Stwierdzić należy, iż w przypadku odpadów powstałych w wyniku kolizji drogowych ich powstanie wiąże się z działalnością podmiotów wykonujących transport drogowy, które uległy wypadkowi na drodze. Można więc przyjąć, że wytwórcą i posiadaczem odpadów jest sprawca wypadku a nie zarządca drogi, który włada nieruchomościami pod pasami drogowymi. Jest on bezpośrednio odpowiedzialny za pozbycie się odpadu powstałego w związku z wyrządzoną szkodą w mieniu.
Odnosząc się do przepisu art. 101ustawy o odpadachnależy zauważyć, iż zgodnie z tym przepisem jeżeli wymagają tego względy ochrony życia, zdrowia ludzi lub środowiska, starosta właściwy ze względu na miejsce powstania odpadów z wypadków, w drodze decyzji, wydanej z urzędu, może nałożyć na sprawcę wypadku obowiązki dotyczące gospodarowania odpadami z wypadków, w tym obowiązek przekazania ich wskazanemu posiadaczowi odpadów. Decyzji tej może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności.
Ponadto starosta albo regionalny dyrektor ochrony środowiska dokonuje gospodarowania odpadami z wypadków, jeżeli:
1.nie można wszcząć postępowania egzekucyjnego dotyczącego obowiązku zagospodarowania odpadów z wypadków albo egzekucja okazała się bezskuteczna lub
2.konieczne jest natychmiastowe zagospodarowanie tych odpadów ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, lub możliwość zaistnienia nieodwracalnych szkód w środowisku.
Natomiast w przypadku braku możliwości ustalenia sprawcy wypadku albo bezskuteczności egzekucji wobec sprawcy wypadku koszty gospodarowania odpadami z wypadków, z wyjątkiem kosztów gospodarowania odpadami z wypadków powodujących zanieczyszczenie morza, są pokrywane, na wniosek odpowiednio starosty lub regionalnego dyrektora ochrony środowiska, ze środków finansowych wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Należy zatem zauważyć, iż ww. przepisy nie zawężają właściwości starosty tylko do terenów będących w jego władaniu.
Jednocześnie należy wskazać, że działania zarządcy dróg krajowych oraz Państwowej Straży Pożarnej związane z neutralizacją substancji ropopochodnych, znajdujących się na jezdni w wyniku kolizji lub wycieków z pojazdów powinny być realizowane w oparciu o powszechnie obowiązujące przepisy prawa nakładające na ww. podmioty określone obowiązki w ramach realizowanych przez nie zadań ustawowych, w szczególności przezustawę z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych(Dz. U. z 2015 r. poz. 460 t. j. z późn. zm.) orazustawę z 21 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej(Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380 t. j. z późn. zm.).
Należy zauważyć, że na Państwowej Straży Pożarnej działającej na podstawie m. in. § 16rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego(Dz. U. z 2011 r. Nr 46, poz. 239), tj. aktu wykonawczego wydanego na podstawie ww. ustawy o ochronie przeciwpożarowej, ciąży prawny obowiązek likwidacji ognisk zagrożenia chemicznego bądź ekologicznego.
