Zgodnie z zapowiedzą, redakcja tygodnika PRAWO DROGOWE @ NEWS publikuje pierwsze uwagi do projektu rozporządzenia w sprawie szkolenia osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, instruktorów i wykładowców (wersja opatrzona datą 14 listopada 2011 r. - dostępna na stronie www.prawodrogowe.pl). Dodajmy projektu oczekiwanego i jeszcze przed publikacją wywołującego wiele emocji. Poniżej opinia praktyka i teoretyka, specjalisty w zakresie szkolenia kandydatów na kierowców, instruktorów, wykładowców, także praktyków w tym trudnym zawodzie, specjalisty w zakresie szkolenia kierowców zawodowych - Marka Górnego. Autor wypowiedzi skupił się na kilku precyzyjnych wnioskach z analizy załączonych do projektu rozporządzenia programów szkolenia, dodajmy - bardzo obszernych. Zależy mi, aby powstało dobre i praktyczne prawo - powiedział nam Górny. Taką właśnie opinię - rzeczową i merytoryczną prezentujemy poniżej.
Zachęcamy do dyskusji. Na Państwa opinie oczekujemy pod adresem: tygodnik@prawodrogowe.pl
mgr Marek Górny specjalista ds. szkolenia w SPECJALISTYCZNYM OŚRODKU SZKOLENIA w Krakowie (akredytowana jednostka szkoląca pod patronatem ITS), autor podręczników metodyki nauczania
(Fot.: PD@N 406-32)
O P I N I A
dotycząca projektu załącznika do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 14 listopada 2011 r. w sprawie szkolenia osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, instruktorów i wykładowców
Projekty programów szkolenia
Przestawione do konsultacji projekty programów szkolenia są dokumentem posiadającym wady i błędy, prawne, merytoryczne jak i dydaktyczne, które dyskwalifikują je jako dokument projektowanego prawa.
Uzasadnienie:
1.Uwagi prawne:
*Treści i tematy zawarte w programie pozostają w istotnej rozbieżności z określonymi w projekcie rozporządzenia cechami absolwenta (§ 9 projektu).
*Występuje konflikt pomiędzy zapisami dotyczącymi wymiaru godzin szkoleniowych (§10 projektu), a tabelami zamieszczonymi w projekcie programów szkolenia pod nazwą “Plan nauczania” i konsekwentnie w poszczególnych ramach czasowych każdego tematu.
*Występujące w programie “treści nauczania” np. w postaci definicji “mijanie”, “skręcanie” czy treści przepisów “udzielanie pierwszeństwa przejazdu autobusom włączającym się do ruchu z przystanków” oraz inne pozostają w sprzeczności z aktualnie obowiązującymi przepisami prawa o ruchu drogowym (ustawa z dnia 20.06.1997 r. - Prawo o ruchu drogowym - art. 2 pkt 26, art. 22, art. 18).
Wskazane uwagi dyskredytują w przedstawionej formie państwowy dokument prawny jako niezgodny z obowiązującym prawem w tym z samym w sobie.
2.Uwagi merytoryczne:
*Rozbudowana przesadnie sfera budowy pojazdów o wiedzę całkowicie nieprzydatną w praktycznym zastosowaniu i bardzo archaiczną w treści merytorycznej. W związku z koniecznością posiadania wysoko zaawansowanego sprzętu diagnostyczno-naprawczego do dokonania nawet najprostszych czynności regulacyjnych (nie wspominając o naprawczych) posiadanie wiedzy z zakresu np. “Umieszczenie silnika i układ napędowy. Rodzaje silników. Układ korbowo-tłokowy, wał korbowy. Smarowanie i układ chłodzenia. Charakterystyka mocy i momentu obrotowego” jest zbędne w tak szerokim zakresie (2 godziny teorii + 1 godzina ćwiczeń). Doświadczenia autorów projektu wskazują na bardzo zamierzchłą wiedzę oderwaną od realiów współczesnego poziomu techniki samochodowej i rozwiązań technicznych.
*Nie dopasowane do zakresu faktycznych wymogów ramy czasowe sugerowane w projekcie programów, czego ewidentnym przykładem jest np. kat. A1, A2, A - temat “Znaki i sygnały drogowe” w wymiarze 1. godziny teorii i 1. godziny ćwiczeń, biorąc pod uwagę, że dotyczy to konieczności zapoznania i omówienia z ok. 265 znakami pionowymi (włącznie z tabliczkami uzupełniającymi) + 28 wzorami znaków poziomych + 7 wzorami sygnałów świetlnych + sygnały dawane przez osoby uprawnione. Biorąc pod uwagę, że jest to czasami pierwszy kontakt kursanta z faktyczną wiedzą na ten temat to jest to czas o wiele za krótki na rzetelne wykonanie tematu. Tak radykalne i szczegółowe określenie czasu szkolenia uniemożliwia indywidualizację procesu szkolenia, co jest podstawą nauki jazdy. Tym bardziej, że występują istotne dysproporcje pomiędzy zakresem treści szkolenia, a limitem czasowym.
*W treściach szkolenia pominięto szereg istotnych elementów lub nie nadano im odpowiedniej rangi np.: zmiana kierunku jazdy w lewo na skrzyżowaniu o łamanym pierwszeństwie przejazdu, pierwszeństwo przejazdu w zróżnicowanych warunkach drogowych, hierarchia sygnałów - znaków drogowych - zasad i przepisów itp. Treść do nauczania jest zapisana chaotycznie i uniemożliwia stosowanie układu liniowego lub koncentrycznego jako toku nauczania.
*Podstawowe uwagi dotyczą poziomu wiedzy i jej aktualności z zakresu budowy, eksploatacji i obsługi pojazdów stosowanych obecnie w szkoleniu, ewaluacji treści związanych z przepisami ruchu drogowego, postępu w zakresie taktyki i techniki kierowania pojazdem itp. Prezentowane w projekcie treści pochodzą z podręczników przełomu lat 80/90 ubiegłego stulecia. Czas jaki od tego okresu upłynął zmienił radykalnie wymogi szkoleniowe.
Pod względem merytorycznym przedstawiony projekt jest trudny do przyjęcia jako nie przystający do aktualnego stanu wiedzy technicznej i prawnej.
3.Uwagi dydaktyczne:
*Klasycy pedagogiki określili 3 płaszczyzny jakie realizuje się dzięki programowi: strategiczną - ogólną i szczegółową. Przypisując każdej z nich odpowiedni poziom działania. Poziom działania Państwa to planowanie i programowanie strategiczne, a w wyjątkowych sytuacjach ogólne. Wynika to z zadań jakie Państwo ma do realizacji. Programowanie szczegółowe odbywa się na poziomie wykonawczym. Ingerencja ministerstwa tak daleko posunięta jaką jest planowanie dosłownie jednostek dydaktycznych dla instruktora, narusza zasadę indywidualizacji procesu szkolenia (§10 ust. 3 w nawiązaniu do §.10. ust. 1).
*Każdy plan oraz program powinien uwzględnić indywidualność każdego z kursantów, jego cechy wrodzone, a nawet dysfunkcje (szkolenie osób niepełnosprawnych) i dla tego nie możliwym jest stworzenie precyzyjnego programu szkolenia na poziomie ogólnym.
*Przedstawiony projekt programu szkolenia poza błędami merytorycznymi zakłóca przyjęta formę toku nauczania jaka ma zastosowanie w szkoleniu kursowym. Treść do nauczania jest zapisana chaotycznie i uniemożliwia stosowanie układu liniowego lub koncentrycznego jako toku nauczania.
*Projekt programu w niektórych fragmentach przypomina poradnik, a nie program. Uwagi o charakterze metodycznym nie znajdują miejsca w treściach nauczania, abstrahując od poziomu tych uwag. Archaizm treści uwag umieszczonych w projekcie programów jest nie do przyjęcia.
*Brak w tym programie kompatybilnego z określonymi w projekcie rozporządzenia formami zajęć: rozporządzenie przewiduje szkolenie teoretyczne i praktyczne natomiast program dzieli je na - teorię - ćwiczenia - zajęcia praktyczne. Zasadne byłoby ujednolicenie regulacji w projekcie rozporządzenia, poprzez podział zajęć teoretycznych na wykłady i ćwiczenia oraz zajęcia praktyczne.
*Bardzo uboga gama metod dydaktycznych proponowanych w programie ogranicza aktywny udział uczestników szkolenia w pełnym zaangażowaniu się w zdobywanie wiedzy. Proponowane metody - wykład i opowiadanie (80% zajęć teoretycznych) są nieadekwatne do współczesnych trendów szkoleniowych, gdzie od słuchaczy wymaga się aktywności i zaangażowania w proces kształcenia. Brak jest metod aktywizujących jak: pogadanka, dyskusja itp.
*Bardzo ubogi warsztat pomocy i środków dydaktycznych proponowanych w szkoleniu. W dobie trenażerów i symulatorów ćwiczenia teoretyczne z zakresu “Kręcenie kierownicą - skręty manewrowe”, gdzie“jako metodę proponuje się opowiadanie z użyciem kierownicy jako elementu do zademonstrowania sposobu posługiwania się kierownicą” należy przyjąć jako ośmieszający wykładowcę i na pewno nie do zaakceptowania przez kursantów.
Pod względem metodyki nauczania program jest nie do zaakceptowania, gdyż nie jest zgodny z żadnymi obowiązującymi standardami w szkoleniu. Wymaga poważnego przekształcenia i zaniechania tak precyzyjnego i jednoznacznego charakteru “instrukcji obsługi”. Instruktor powinien otrzymać program ramowy, a program szczegółowy (konspekt) poszczególnych jednostek szkoleniowych powinien opracowywać we własnym zakresie uwzględniając indywidualny tryb szkolenia każdego kursanta.