W Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich w Warszawie przy ul. Długiej 26 odbyła się konferencja pt. “Dzieci wobec wypadków drogowych. Nasza Wspólna Odpowiedzialność”. Spotkanie poświęcone było traumie pourazowej i skutkom wypadków drogowych z udziałem dzieci, ale także dorosłych. Celem konferencji miało być wypracowanie koncepcji kompleksowego programu wsparcia dla dzieci dotkniętych skutkami wypadków drogowych oraz uzyskanie akceptacji i współpracy społeczeństwa przy realizacji programu. Współorganizatorami konferencji byli: Stowarzyszenie Pomocy Poszkodowanym w Wypadkach i Kolizjach Drogowych - “Alter Ego”, Stowarzyszenie Pomocy Ofiarom Wypadków i Katastrof Komunikacyjnych – “Przejście” oraz Instytut Transportu Samochodowego. Patronat nad spotkaniem, a jednocześnie jego moderatorem była prof. Irena Lipowicz, Rzecznik Praw Obywatelskich. Wśród gości zaproszonych posłowie - Beata Bublewicz, Krzysztof Kwiatkowski; oraz przedstawiciele Biura Rzecznika Praw Dziecka, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Policji, Instytutu Transportu Samochodowego i wielu organizacji pozarządowych. Nieobecny - mimo zapowiedzi udziału - był przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości.
Konferencja okazała się spotkaniem bardzo interesującym i w sposób twórczy zgłębiającym problem pomocy ofiarom, ale też rodzinom ofiar wypadków drogowych. Poniżej krótkie sprawozdanie ze spotkania. Zachęcamy do lektury.
(Fot.: PD@N 414-8jm)
Prof. Irena Lipowicz(Rzecznik Praw Obywatelskich),podkreślała, iżpaństwo powinno być odpowiedzialne za udzielenie pomocy ofiarom wypadków oraz ich rodzinom. "Państwo powinno dbać też o to, by wypadków było jak najmniej. Tu mamy do czynienia z hańbą narodową, jeśli chodzi o liczbę ofiar - dzieci. Jesteśmy w absolutnym ogonie Europy" - powiedziała. Według RPO niezbędna jest Karta Praw Ofiar Wypadku i Rodziny, ponadto powinny powstać filmy, pokazujące życiową sytuację rodzin oraz ofiar wypadków drogowych. "Filmy te powinny być przedstawiane na kursach zmniejszających punkty karne za wykroczenia drogowa" - podkreśliła. Rzecznik podniosła problem przewlekłości postępowań sądowych; “niepewnych” opinii biegłych sądowych w oparciu o które pochopnie zawieszane są postępowania. "Nie ukrywam, że wiele negatywnych analiz miałam z postępowań prokuratury. W wyniku tego wystąpiłam do prokuratora generalnego Andrzeja Seremeta o przeprowadzenie lustracji i pewnej kontroli postępowań prokuratorskich" - podkreśliła Lipowicz. Jak jednak dodała, prokurator generalny odpowiedział, że nie widzi konieczności przeprowadzenia takiej kontroli.
(Fot.: PD@N 414-9jm)
Prof. Ryszard Krystek(Instytut Transportu Samochodowego, zastępca dyrektora ds. naukowych),wygłosił wprowadzenie do tematu konferencji, poświęcił je degradacji życia rodziny jako skutku wypadku drogowego. Rocznie w Polsce w wypadkach ginie 5 tys. dzieci, obserwowana jest tu tendencja spadkowa. Mówca podkreślił, jak mało wiemy o degradacji ofiar i rodzin wypadków; o ich cierpieniach, ale też o kosztach leczenia ofiar wypadków itd. itd. Nawet w programie rządowym z 2005 r. “GAMBIT 2005” nie ma informacji o stanie problemu. Profesor apelował o poparcie idei budowy Krajowego Obserwatorium Ruchu Drogowego.
(Fot.: PD@N 414-10jm)
Janusz Popiel(prezes Stowarzyszenia Pomocy Poszkodowanym w Wypadkach i Kolizjach Drogowych Alter Ego). - Czy skutkiem wypadku musi być degradacja życia rodzin? - zapytał w swoim wystąpieniu. Poinformował obecnych o problemie Stowarzyszenia Alter Ego i innych podobnych, o problemie braku środków na pomoc poszkodowanym. Organizacje pozarządowe w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 stycznia 2012 r., otóż ustawodawca powołał do życia Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej będący państwowym funduszem celowym, którego dysponentem będzie Minister Sprawiedliwości. I tak od dnia 1 stycznia 2012 r. sądy nie zasądzają nawiązek oraz świadczeń pieniężnych na rzecz Stowarzyszeń i Fundacji. Jak podkreślił prezes Popiel działalność statutowa stowarzyszenia będzie ograniczona (nie będą świadczyli pomocy medycznej, psychologicznej, rehabilitacyjnej oraz materialnej), ich pomoc ograniczy się właściwie do świadczonej bezpłatnie pomocy prawnej. Zwalniamy pracowników, staramy się przetrwać - mówił.
(Fot.: PD@N 414-11jm)
W ramach panelu “Moja rodzina po wypadku” o życiu rodzin po wypadku i śmierci dzieci mówili zaproszeni przedstawiciele rodzin. I tak m.inn. Anna Wendołowska, która straciła syna w wynika wypadku przed jedenastu laty, powiedziała, że postępowanie sądowe w tej sprawie trwa nadal. "Kiedy myślę o tym wszystkim, po tych kilku latach, to uważam, że najbardziej humanitarne dla państwa byłoby nas uśpić. Odnoszę wrażenie, że jesteśmy największym obciążeniem" - dodała. Na błędy w działaniu wymiaru sprawiedliwości zwróciła uwagę Marlena Gutkowska, która straciła córkę w wyniku wypadku. "Okazało się, że sprawca wypadku jest lepiej chroniony niż poszkodowani rodzice. Siostra nieżyjącej Ani (fot. powyżej), mówiła o codziennym cierpieniu całej rodziny, o poczuciu krzywdy, o braku pomocy psychologa. “Czas nie goi ran, jest jeszcze gorzej” - podsumowała. Sprawcą tego wypadku był młody człowiek - dzisiaj siostra ofiary pyta - czy ten kierowca był dość dojrzały, aby otrzymać prawo jazdy? Natomiast ojciec, którego w wypadku drogowym uczestniczyły dwie córki. Jedna zginęła, druga do dnia dzisiejszego jest rehabilitowana, dziewczynka dostała rentę, którą niestety ostatnio odebrano dziecku. Rodzina pozostała bez pomocy i środków na dalszą rehabilitaję.
(Fot.: PD@N 414-12jm)
Mgr Ewa Ołdakowska (Instytut Transportu Samochodowego, Zakład Psychologii Transportu i Fizjologii) przedstawiła interesującą prezentację: Trauma powypadkowa. Niedoceniany skutek wypadku. Uczestnicy konferencji dowiedzieli się co to jest “sieć strachu”; czy na czym polega “patologiczne wspomnienie o wypadku”, co oznacza skrót PTSD i kogo dotyczy, czy obok ofiar także sprawców wypadku. Według prowadzonych statystyk - około 45% sprawców ma silne poczucie winy, a około 50% nie przyznaje się do winy za spowodowanie wypadku. Ołdakowska podkreśliła niezbędność pomocy psychologa już od samego początku, już w momencie przekazywania rodzinie informacji o wypadku. Podkreśliła, iż w Polsce nadal nie ma standardów działania i pomocy uczestnikom wypadków i ich rodzinom.
(Fot.: PD@N 414-13jm)
Jacek Zalewski(Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, dyrektor Departamentu Analiz i Nadzoru) w imieniu MSW i Policji omówił zagadnienie: “Wypadki z udziałem dzieci i młodzieży - skala problemu”. Nadzwyczaj istotną była informacja, znacząco spadła liczba ofiar śmiertelnych wypadków wśród dzieci w przekroju lat 2000-2011 z cyfry 265 - do 102 ofiar. Dyrektor przywołał podejmowanie działania jak np. budowa profesjonalnych miasteczek ruchu drogowego. Podkreślił znaczenie edukacji w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego. Na zakończenie swojego wystąpienia Jacek Zalewski podkreślił, jak trudna w sytuacji wypadków dzieci, jest praca policjantów. Często także im potrzebna jest pomoc psychologa.
(Fot.: PD@N 414-14jm)
Krzysztof Kwiatkowski (poseł Sejmu RP, były minister sprawiedliwości) podniósł problem przewlekłości postępowań sądowych związanych z wypadkami drogowymi; problem potrzeby oceny pracy sędziów; certyfikowania biegłych; problem błędów w postępowaniu przygotowawczym; szkolenia prokuratorów; kwestie pomocy i dostępu do informacji dla rodzin ofiar takich zdarzeń. Z ubolewaniem poseł informował, iż Karta Praw Ofiar Wypadków istnieje, ale brak wiedzy o niej w biurze Rzecznika Praw Obywatelskich świadczy, iż w sposób niewystarczający została rozpropagowana.
(Fot.: PD@N 414-15jm)
Beata Bublewicz (poseł na Sejm RP, V-VIII kadencji) przyznała, iż ustawa dotycząca funduszy celowych, a hamująca prace stowarzyszeń pomocy ofiarom wypadków drogowych i ich rodzinom, otóż ustawę tę uznała za błąd legislacyjny. Uwagę obecnych zwróciła na potrzebę szkolenia młodych kierowców w zakresie techniki kierowania pojazdem. Podkreśliła, iż udało się wprowadzić do projektu ustawy o kierujących pojazdami zapis zobowiązujący do godzinnego szkolenia na płycie poślizgowej. Posłanka potwierdziła potrzebę przygotowania Karty Praw Rodzin Ofiar Wypadków Drogowych.
(Fot.: PD@N 414-16jm)
Barbara Sochal (Biuro Rzecznika Praw Dziecka) podjęła bardzo ważny problem działań profilaktycznych. Oceniła, iż obniżył się poziom bezpieczeństwa dzieci na drodze czy podczas transportu dzieci szczególnie w czasie, gdy drogi cała Polska to wielki plac budowy. Podkreśliła potrzebę pomocy psychologicznej rodzinom ofiar. Rodziny mają niezwykle utrudniony dostęp do poradnictwa – dodała B. Sochal.
Prof. Irena Lipowiczpodsumowując konferencje dodała dwa wnioski końcowe. Po pierwsze - aby nie lekceważyć edukacji młodzieży i w ramach wychowania obywatelskiego wykorzystywać filmy, nagrania, świadectwa dotyczące wypadków drogowych i traumy powypadkowej. Te działania nazwała edukacją emocjonalną przyszłych młodych kierowców. Apelowała o podejmowanie wszelkich działań mających na celu zmniejszenie traumy powypadkowej, ale zaznaczyła – pamiętajmy także o traumie policjantów tak blisko stykających się z tymi tragediami. I zdanie ostatnie: “ROZPACZ RODZIN OFIAR JEST CICHA! ZBYT CICHA!”
