|
Zuzanna Wiśniewska
psycholog transportu, ekspert Fundacji Zapobieganie Wypadkom Drogowym, współtwórca portalu WWW. SZARA KOMÓRKA pl (529-34, 97, 98)
|
|
Kształtowanie odpowiednich postaw u uczestników kursów na prawo jazdy to element szkolenia wpływający na przyszłe zachowanie kierowców na drodze (Ożdżyński, 2008). Czynnik ludzki jest elementem systemu drogowego, od którego w największym stopniu zależy poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego (Woropay, Muślewski, Ślęzak, Szubartowski, 2013).
Za najczęstsze błędy kierowców, prowadzące do niebezpiecznych sytuacji na drodze, wskazuje się rozwijanie nadmiernej prędkości i jazdę pod wpływem alkoholu (Woropay i in., 2013). Żuraw (2012) sądzi, że wymienione błędy wynikają z niewystarczającej internalizacji etycznych norm zachowania wśród kierowców. Sytuacja drogowa jest sytuacją społeczną, a kluczowym wymiarem funkcjonowania społecznego jest postępowanie moralne, opierające się na szacunku i zobowiązaniach wobec dobra i integralności określonej społeczności (Schweder i Heidt, 2005). Zachowania moralne kształtowane są w sytuacjach wychowawczych, czyli takich, które stanowią pewien układ wartości i jednocześnie ukierunkowują na nie aktywność uczestników tychże sytuacji (Reykowski,1970).
Przyjmując twierdzenie, że szkolenie kandydatów na kierowców jest sytuacją wychowawczą, przygotowującą do pełnienia nowej roli społecznej, należy uwzględnić konieczność ustawicznego kształcenia i monitorowania poziomu kompetencji kadr ośrodków szkolenia kierowców (osk) nie tylko w zakresie “merytoryki egzaminacyjnej”, ale także w zakresie kompetencji miękkich - społecznych, emocjonalnych i etycznych (Żuraw, 2012).
Przeprowadzono badanie w zakresie poziomu kompetencji miękkich wśród kadr osk, w ramach dwóch projektów. Projekt “Wzrost kompetencji kadry ośrodków szkolenia kierowców” był projektem szkoleniowym współfinansowanym przez UE ze środków EFS, prowadzonym w latach 2010-2011. Instytut Transportu Samochodowego, jako Projektodawca, założył przeszkolenie 5000 osób – kadr osk. W trakcie szkolenia dwukrotnie przeprowadzono badanie samooceny uczestników w zakresie poziomu wiedzy i kwalifikacji zawodowych objętych szkoleniem – na początku i pod koniec projektu. Uczestnicy odpowiadali m.in. na pytania z zakresu kompetencji społecznych.
Wyniki badania przeprowadzonego na zakończenie projektu wskazują na istotny wzrost kwalifikacji w zakresie: komunikacji z klientem - odsetek ocen wzrostu w dużym i bardzo dużym stopniu stanowił 77,1%; pracy z osobami dorosłymi – 53,2%; rozwiązywania sytuacji konfliktowych – 72,6%; zaufania do własnych możliwości – 77,5%. Projekt “Wdrożenie polityki eco-drivingu w 300 szkołach jazdy” był projektem szkoleniowo-doradczym współfinansowanym przez UE ze środków EFS. Instytut Transportu Samochodowego w partnerstwie z Grupą IMAGE Sp. z o.o., jako Projektodawcy, założyli objęcie działaniem szkoleniowo-doradczym 2400 osób – kadr osk, w zakresie budowania ekologicznej marki produktu i wizerunku firmy. Działania szkoleniowo-doradcze obejmowały indywidualną diagnozę potrzeb szkoleniowo-doradczych oraz opracowanie indywidualnych planów wdrażania polityki ekologicznej do działalności osk. Badania prowadzone były przez doradców zawodowych i obejmowały m.in. ocenę uczestników w zakresie: wiedzy o odpowiedzialności prawnej; świadomości ekologicznej i samokontroli emocjonalnej. Wyniki wskazują, iż w wyniku działań szkoleniowo-doradczych istotnie wzrosły kwalifikacje w zakresie: odpowiedzialności prawnej - odsetek ocen wzrostu w dużym i bardzo dużym stopniu stanowił 62,3%; świadomości ekologicznej – 73,1%; samokontroli emocjonalnej – 52,2%.
Przeprowadzone projekty szkoleniowo-doradcze oraz wyniki badań wskazują na istnienie wysokiego poziomu motywacji do podnoszenia kompetencji merytorycznych i społecznych kadr osk oraz motywacji do budowania zaufania społecznego. Na szczególne podkreślenie zasługuje docenianie wartości odpowiedzialności społecznej. Bowiem w świetle kształtowania moralnego zachowania u kursantów, osk powinny charakteryzować się nie tylko wysokim poziomem kompetencji merytorycznych i społecznych kadr, ale także odpowiedzialnością biznesową. Stosowanie zasad zgodnych z koncepcją zrównoważonego rozwoju, dla której centralną wartością jest odpowiedzialność społeczna, może być istotnym elementem budowania prestiżu i zaufania społecznego wśród pracowników ośrodków szkolenia kierowców, a tym samym mieć pozytywny wpływ na bezpieczne zachowanie kierowców.
Literatura cytowana:
–Ożdżyński, Z. (2008) Etyka a edukacja a bezpieczeństwo ruchu drogowego. Przedsiębiorczość – edukacja, 4. Kraków – Warszawa: Wydawnictwo Nowa Era.
–Reykowski, J. (1990). Rozwój moralny jako zjawisko wielowymiarowe. W: J. Reykowski, N. Eisenberg, E. Staub (red.) Indywidualne i społeczne wyznaczniki wartościowania. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich.
-Shweder, R. A., Haidt, J. (2005). Psychologia kulturowa emocji – od starożytno ci po czasy współczesne. W: M. Lewis, J. M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
–Woropay, M., Muślewski, Ł., Ślęzak, M, Szubartowski, M. (2013). Ocena wpływu oddziaływań człowieka na bezpieczeństwo działania systemu transportowego. Journal of KONBiN, 25, (1), 97–106. Warszawa: DE GRUYTER OPEN.
–Żuraw, P (2012) Etyka jako narzędzie wspomagające zarządzanie ośrodkiem szkolenia kierowców. Czasopismo Logistyka, 3. Poznań: Instytut Logistyki i Magazynowania.
