Na interpelację poselską zaadresowaną do ministra finansów w sprawie zasad nakładania i wysokości kar za brak ważnego ubezpieczenia OC pojazdu mechanicznego - obszernie i wyczerpująco odpowiedział Jurand Drop, podsekretarz stanu. Czy ministerstwo nie uważa, że obecny model sankcji, pozbawiony rozwiązań prewencyjnych i rozróżnienia między „zapominalskimi” a „celowo uchylającymi się”, jest nadmiernie represyjny i wymaga pilnej korekty w duchu proporcjonalności i sprawiedliwości społecznej? - pytał poseł.
Interpelacja poselska nr 12080 (kliknij). Poseł Tomasz Piotr Nowak swoje wystąpienie poświęca nakładaniem kar pieniężnych w przypadku stwierdzenia przerwy w ubezpieczeniu OC pojazdów mechanicznych. Przypomina, iż obowiązek posiadania tego ubezpieczenia stanowi kluczowy element systemu ochrony poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych. Przypomnijmy - nadzór nad jego przestrzeganiem pełni Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG). - Wysokość kar jest jednakowa niezależnie od tego, czy przerwa w ubezpieczeniu była efektem świadomego uchylania się od obowiązku, czy też wynikała z nieumyślnego zaniedbania, np. kilkudniowego (pow. 14 dni) zapomnienia o opłacie składki. W efekcie wielu obywateli, którzy nie działali z premedytacją, obciążanych jest karami, które niejednokrotnie przewyższają roczny koszt polisy OC. Co więcej, choć przepisy przewidują możliwość obniżenia kary w przypadku szybkiego wznowienia polisy (do 14 dni), to po upływie tego terminu nie istnieje żadna ścieżka zmniejszenia sankcji - nawet w sytuacji, gdy brak opłaty nie był działaniem celowym. Prowadzi to do poczucia nadmiernej dolegliwości i braku proporcjonalności w stosowaniu prawa. Należy również podkreślić, że nowi właściciele pojazdów, którzy nabyli samochód z już opłaconą wcześniej polisą OC, nie otrzymują żadnych powiadomień o zbliżającym się końcu jej ważności - dodaje poseł.
P. Nowak podsumowuje: - W efekcie obecny system, działający wyłącznie w trybie represyjnym, a nie prewencyjnym, naraża wielu kierowców na dotkliwe kary wynikające wyłącznie z przeoczenia lub zapomnienia. (…) Kara powinna jednak spełniać funkcję prewencyjną i wychowawczą, a nie jedynie fiskalną. I pyta resort o możliwość redukcji wysokości kary również po upływie 14 dni od wygaśnięcia polisy np. przez wprowadzenie mechanizmu tzw. szybkiej zapłaty zmniejszającej wysokość kary. Czy planowane jest stworzenie systemu automatycznych powiadomień (SMS/e-mail/elektroniczna skrzynka/aplikacja mObywatel), które przypominałyby właścicielom pojazdów o zbliżającym się terminie końca polisy? Czy ministerstwo nie uważa, że obecny model sankcji, pozbawiony rozwiązań prewencyjnych i rozróżnienia między „zapominalskimi” a „celowo uchylającymi się”, jest nadmiernie represyjny i wymaga pilnej korekty w duchu proporcjonalności i sprawiedliwości społecznej?
Wyjaśnienie przedstawiciela Ministra Finansów i Gospodarki. Przywołując zapisy Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2025 r. poz. 367) odpowiedzi na interpelację udzielił podsekretarz stanu Jurand Drop. Informuje:
- I. Mając na uwadze przedstawione w interpelacji wątpliwości, na wstępie należy wskazać na obowiązujące regulacje systemowe dotyczące obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych (OC ppm) oraz główny cel przedmiotowego ubezpieczenia. Powszechny ustawowy obowiązek zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC ppm, uwarunkowany jest szczególną społeczną funkcją tego ubezpieczenia, jaką jest ochrona osób trzecich przed skutkami częstych, niekorzystnych zdarzeń powstałych wskutek ruchu pojazdów. Nieprzerwany charakter odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń i zarazem ochrony ubezpieczeniowej daje poszkodowanym w wypadku gwarancję otrzymania należnego odszkodowania. Z drugiej strony, umowa tego ubezpieczenia chroni ewentualnego sprawcę wypadku komunikacyjnego przed nadmiernymi obciążeniami finansowymi z tytułu jego odpowiedzialności cywilnej oraz zabezpiecza jego majątek przed nadmiernym uszczupleniem z tytułu tej odpowiedzialności. W związku z tym oraz celem, jakiemu ma służyć to ubezpieczenie, na podstawie przepisów ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych¹, obowiązek ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych ciąży na wszystkich posiadaczach zarejestrowanych pojazdów mechanicznych, z zastrzeżeniem, że w niektórych sytuacjach istnieje możliwość zawarcia umowy ubezpieczenia krótkoterminowego.
Cel ten przesądza także o tym, że w przepisach nie przewidziano możliwości odstąpienia od tego obowiązku, czy zwolnienia z niego w sytuacji, gdy jego posiadacz, w jakimś okresie, nie może korzystać z pojazdu. (…) Ponadto obok oczywistej odpowiedzialności kierowcy: - Na podstawie art. 34 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych¹, za szkodę wyrządzoną w związku z ruchem pojazdu uważa się również szkodę powstałą przy wsiadaniu i wysiadaniu z pojazdu, bezpośrednio przy załadowaniu i rozładowaniu pojazdu oraz podczas zatrzymania, postoju lub garażowania. (…)
- II. Odnosząc się do kwestii wprowadzenia mechanizmu tzw. „szybkiej zapłaty” zmniejszającej wysokość kary należy wskazać, że już obecnie przepisy ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych1 w art. 88 ust. 2 i 3 różnicują wysokość opłaty za niespełnienie obowiązku ubezpieczenia OC ppm, w zależności od okresu pozostawania bez ochrony ubezpieczeniowej oraz od rodzaju pojazdu – przywołuje minister. (…)
- III. Odnosząc się do kwestii stworzenia systemu automatycznych powiadomień , które przypominałyby właścicielom pojazdów o zbliżającym się terminie końca polis wskazać należy, że już obecnie funkcjonują rozwiązania przypominające o nadchodzącym upływie okresu ubezpieczenia. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny za pośrednictwem swojego portalu umożliwia otrzymywanie alertów - wiadomości SMS o zbliżającym się końcu ubezpieczenia OC. Wymagane jednak przy tym jest założenie konta na Portalu UFG i włączenie powiadomień. I dalej czytamy w informacji: - Podkreślenia wymaga przy tym, że w art. 28 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych1 obowiązuje tzw. klauzula prolongacyjna, która jest instrumentem do minimalizowania przypadków braku ubezpieczenia. Umowa ubezpieczenia OC ppm przedłuża się bowiem automatycznie na kolejne 12 miesięcy. Zawarcie następnej umowy nie następuje, jeżeli nie została opłacona w całości określona w umowie składka za mijający okres 12 miesięcy lub jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego wypowiedział mijającą umowę ubezpieczenia. Taka konstrukcja pozwala zapobiegać nieplanowanym przerwom w ubezpieczeniu OC ppm. Ponadto już obecnie zakłady ubezpieczeń zobowiązane są przepisami ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych1 do informowania klientów o końcu ochrony ubezpieczeniowej, jej skutkach, jednoczesnego przedstawienia oferty oraz ewentualnego automatycznego przedłużenia umowy ubezpieczenia.
- IV. Odnosząc się do kwestii wprowadzenia rozróżnienia między „zapominalskimi” a „celowo uchylającymi się” od zapłaty składki za obowiązkowe ubezpieczenia OC ppm pragnę wskazać - pisze minister - że takie rozwiązanie mogłoby okazać się trudne do zrealizowania, przede wszystkim ze względu na brak możliwości określenia jednoznacznych i obiektywnych kryteriów dla oceny, czy w konkretnym przypadku posiadacz pojazdu zapomniał zawrzeć umowę ubezpieczenia OC ppm, czy też zawrzeć jej nie chciał. Podkreślenia przy tym wymaga, że niezależnie od przyczyny braku ubezpieczenia OC ppm, potencjalne konsekwencje zdarzenia spowodowanego przez nieubezpieczonego sprawcę są takie same i nie ma znaczenia, co leżało u podstaw braku tego ubezpieczenia. (…) - Wskazać także należy, że UFG bierze pod uwagę trudną sytuację życiową, w tym zdrowotną, rodzinną, materialną lub majątkową. Każdy wniosek skierowany do UFG o umorzenie lub udzielenie ulgi w spłacie jest rozpoznawany i jeżeli tylko wniosek jest uzasadniony, wówczas UFG dąży do zmniejszenia dotkliwości sankcji. Zgodnie z art. 94 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych1 Fundusz może w uzasadnionych przypadkach, jednak kierując się wyłącznie wyjątkowo trudną sytuacją materialną i majątkową zobowiązanego, jak również jego sytuacją życiową, umorzyć opłatę w całości lub udzielić ulgi w jej spłacie. (…)
W podsumowaniu odpowiadający podkreśla, iż regulacje ustawowe, jak i orzecznictwo wskazują, że co do zasady posiadacz pojazdu mechanicznego podlega obowiązkowi zawarcia umowy ubezpieczenia OC ppm za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, bez względu na to czy możliwe jest z niego korzystanie. (jm)
