1 stycznia 2025 roku Polska po raz drugi objęła prezydencję w Radzie Unii Europejskiej. Ze względu na liczne poważne wyzwania, przed którymi stoi obecnie Unia Europejska, fundamentem działań polskiej prezydencji w 2025 roku będzie bezpieczeństwo w wielu wymiarach, co bez wątpienia umiejscawia polską Policję w kluczowej roli w osiągnięciu wyznaczonych priorytetów.
Mamy już wiele doświadczeń zgromadzonych podczas pierwszej prezydencji z II połowy 2011 r., jednak Europa i świat, w którym znajdujemy się obecnie, stawiają przed naszym krajem zupełnie nowe wyzwania. Przewodnictwo w Radzie UE to także kontynuacja działań poprzedniego trio prezydencji oraz wcześniej zaprogramowanych działań instytucji unijnych. To przewodniczenie grupom roboczym służącym międzynarodowej współpracy policyjnej, to aktywny udział w kreowaniu polityk i strategii dotyczących przyszłości Europy, jej bezpieczeństwa, jej miejsca w świecie. Prezydencja dla Policji to także wyzwanie pod względem zabezpieczenia wielu międzynarodowych spotkań, których gospodarzem będzie wkrótce nasz kraj. Polska w ciągu najbliższych sześciu miesięcy będzie organizatorem ok. 200 spotkań z udziałem blisko 40 tys. osób, w tym m.in. szefów i ministrów rządów krajów członkowskich UE. Połączenie tych wszystkich płaszczyzn stanowi dla polskiej Policji ambitne i złożone zadanie.
Czym jest prezydencja?. Prezydencja w Radzie UE jest sprawowana w systemie rotacyjnym kolejno przez wszystkie państwa członkowskie po sześć miesięcy każde – od stycznia i od lipca danego roku. Przedstawiciele państwa sprawującego prezydencję w Radzie UE, zarówno na poziomie ministerialnym, jak i eksperckim, są odpowiedzialni za ustalanie porządku obrad posiedzeń poszczególnych gremiów Rady UE oraz prowadzenie negocjacji w gronie państw członkowskich. W praktyce oznacza to, że w ciągu półrocza sprawowania prezydencji przewodniczą w procesie opracowywania licznych dokumentów o wieloletnim charakterze – strategii, planów działania, a także konkluzji rady bądź prezydencji.
By zapewnić kontynuację działań państw członkowskich sprawujących sześciomiesięczne prezydencje, w 2009 r. traktatem lizbońskim został wprowadzony system trio prezydencji. Oznacza to współpracę trzech państw sprawujących prezydencję kolejno po sobie. Kraje te przygotowują wspólnie z Komisją Europejską 18-miesięczny program stanowiący platformę współpracy. Na podstawie tego programu każde z państw opracowuje własny, bardziej szczegółowy sześciomiesięczny program. Właśnie kończy się prezydencja węgierska, która zamyka trio: Hiszpania, Belgia, Węgry. Natomiast Polska, podobnie jak poprzednio, będzie tworzyć trio prezydencji wspólnie z Danią i Cyprem.
W istocie, pod kątem działalności w Europolu i Cepolu, polska prezydencja będzie mieć charakter duo (w strukturach Europolu Dania uczestniczy w ograniczonym zakresie i ma status państwa trzeciego z uwagi na fakt, że kraj ten wyłączył się z unijnej współpracy policyjno-sądowej, zaś w pracach Cepolu nie uczestniczy w żadnej formie; klauzula JHA opt-out zwalnia Danię z niektórych obszarów współpracy w zakresie spraw wewnętrznych z wyjątkiem tych odnoszących się do układu z Schengen, które są prowadzone na zasadzie międzyrządowej z Danią). Kolejnym trio, które przejmie przewodnictwo w Radzie UE od 1 lipca 2026 r., będą Irlandia, Litwa oraz Grecja.
Proces legislacyjny UE
Funkcjonariusze polskiej Policji reprezentują nasz kraj na forum Unii Europejskiej, biorąc udział w pracach tzw. grup roboczych. Są to niezwykle istotne organy przygotowawcze Rady UE, które dbają o to, by decyzje polityczne rady były podejmowane na podstawie solidnej analizy merytorycznej. Dyskusje ekspertów oparte na instrukcjach rządów prowadzą zazwyczaj do wypracowania porozumienia w kwestii projektów unijnych aktów prawnych i dokumentów politycznych. Zatem głównym zadaniem grup roboczych jest wypracowanie projektu dokumentu, który po usunięciu ewentualnych rozbieżności jest przyjmowany przez ministrów ze wszystkich państw członkowskich na posiedzeniu Rady UE.
Proces legislacyjny Unii Europejskiej w polskim porządku prawnym jest koordynowany na podstawie przepisów ustawy z 8 października 2010 r. o współpracy Rady Ministrów z Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej oraz Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej (Dz. U. z 2024 r. poz. 1379, z późn. zm.). Zadania polegające na rozpatrywaniu i rozstrzyganiu stanowisk dotyczących dokumentów UE oraz uzgadniania projektów dokumentów rządowych są realizowane przez Komitet do Spraw Europejskich (KSE). W jego skład wchodzą m.in. przewodniczący komitetu – minister właściwy do spraw członkostwa RP w Unii Europejskiej, ministrowie reprezentowani przez sekretarza stanu albo podsekretarza stanu, szef KPRM albo wyznaczony przez niego sekretarz stanu lub podsekretarz stanu.
Proces legislacyjny jest następnie realizowany przez tzw. skrzynki koordynacji europejskich wyznaczone w poszczególnych ministerstwach i urzędach. W Komendzie Głównej Policji funkcję tę pełni Zespół Koordynacja KGP, umiejscowiony w Biurze Międzynarodowej Współpracy Policji KGP. Praca zespołu polega na ścisłej współpracy z MSWiA oraz właściwymi merytorycznie jednostkami, komórkami organizacyjnymi Policji. Zespół Koordynacja KGP konsultuje otrzymywane do analizy/opracowania dokumenty z ekspertami policyjnymi, wyspecjalizowanymi w poszczególnych obszarach tematycznych. Przekazywane przez nich informacje służą wypracowaniu stanowiska strony polskiej na spotkaniach gremiów unijnych, a także na potrzeby spotkań z udziałem ministra SWiA. Warto podkreślić, że aktywne uczestnictwo w procesie legislacyjnym pozwala na zaprezentowanie i wypracowanie takiego stanowiska na poziomie unijnym, które jest najbardziej korzystne dla prawidłowego funkcjonowania Policji na poziomie krajowym.
Rada UE ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (JHA – Justice and Home Affairs)
Wchodząca w skład Rady UE Rada ds. WSiSW (JHA) realizuje działania związane ze współpracą i wspólną polityką państw członkowskich w obszarze bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Na forum Rady JHA zbierają się – zwykle co trzy miesiące – ministrowie sprawiedliwości i spraw wewnętrznych ze wszystkich państw członkowskich UE. Omawiane są wtedy kwestie związane ze współpracą wymiarów sprawiedliwości (zarówno w sprawach karnych, jak i cywilnych) oraz migracji, zarządzania granicami i współpracą policyjną.
Cykl Polityki Bezpieczeństwa UE (EU Policy Cycle)
W ramach Rady UE funkcjonuje także Stały Komitet do spraw Operacyjnej Współpracy w Obszarze Bezpieczeństwa Wewnętrznego COSI, którego rolą jest zapewnienie skutecznej współpracy operacyjnej w zakresie zagadnień bezpieczeństwa wewnętrznego UE, w tym ścigania, kontroli granicznej i współpracy sądowej w sprawach karnych. COSI nadzoruje także wdrażanie Cyklu Polityki Bezpieczeństwa (EU Policy Cycle). Jest to metodologia przyjęta przez Unię Europejską w celu zajęcia się najważniejszymi zagrożeniami przestępczymi, przed którymi stoi UE. W ramach cyklu polityki cele strategiczne UE są przekładane na konkretne działania operacyjne przeciwko poważnej i zorganizowanej przestępczości. Każdy cykl trwa cztery lata. Należy zauważyć, że Polska, obejmując prezydencję w ostatnim roku cyklu 2022–2025, będzie miała kluczowy wpływ na zdefiniowanie priorytetów UE w zwalczaniu przestępczości na lata 2026–2029.
Źródło. Policja pl.
