Pytanie do ministra infrastruktury: - Czy podległe Panu ministerstwo zauważa problem braku ustandaryzowanych metod badań lekarskich i psychologicznych mających na celu wykrycie faktu uzależnienia kandydata na kierowcę zawodowego od alkoholu lub innych niedozwolonych środków odurzających? I jest odpowiedź przedstawiciela resortu infrastruktury. Są narzędzia, potrzebny pogłębiony wywiad - ocenia wiceminister Rafał Weber.
Kazimierz Matuszny zgłosił interpelację (nr 38394 [kliknij] w sprawie eliminacji z ruchu drogowego kierujących pojazdami pod wpływem alkoholu lub środków odurzających. Pisaliśmy już o tym wystąpieniu [kliknij]. Poseł podkreślał znaczenie badań lekarskich dla wykrycia faktu uzależnienia kandydata na kierowcę. - Także badania psychologiczne w zakresie psychologii transportu powinny wykrywać, czy badany ma zaburzenia osobowości skutkujące lekceważeniem norm prawnych. Orzeczenia o braku przeciwwskazań do prowadzenia pojazdu nie powinna otrzymać osoba dotknięta zaburzeniami zdolności oceniania i zachowania. Wszystkie przeciwwskazania powinny być wykryte podczas badań wykonywanych w konsekwencji starania się o uzyskanie prawa jazdy, zwłaszcza kandydatów na zawodowych kierowców - uzasadniał. Wskazywał na potrzebę standaryzacji metod psychologicznych, wprowadzenia odpowiedzialności lekarzy psychologów za ewentualne błędy.
Oto co odpowiedział wiceminister Rafał Weber. - Odnosząc się do pytania, należy zauważyć, że kwestia badań psychologicznych kandydatów na kierowców i kierowców jest regulowana rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie badań psychologicznych osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, kierowców oraz osób wykonujących pracę na stanowisku kierowcy (Dz.U. z 2022 r. poz. 165) [kliknij]. Przedmiotowe rozporządzenie w § 1 określa szczegółowe warunki, tryb, zakres i sposób przeprowadzania badań psychologicznych w zakresie psychologii transportu i wydawania orzeczeń psychologicznych oraz metodykę przeprowadzania badań psychologicznych, o której mowa w art. 85 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami. Metodyka przeprowadzania badań psychologicznych będąca załącznikiem nr 5 do ww. rozporządzenia w Standardach przeprowadzania badań psychologicznych w pkt 1 ppkt 3 określa, iż uprawniony psycholog stosuje w badaniach testy i urządzenia diagnostyczne, spełniające warunki standaryzacji, obiektywizmu, normalizacji, rzetelności i trafności, w tym w miarę możliwości posiadające udowodnioną trafność diagnostyczną w badaniach kierowców. Wiceminister przepisy nazwał dość klarownymi, jednak zwrócił uwagę na fakt, że odpowiedzi udzielane przez osoby badane są ich deklaracją i niekiedy mogą odbiegać od stanu faktycznego, szczególnie w obszarach wrażliwych na aprobatę społeczną. Problem ocenia jako szczególnie istotny i kontynuuje: - Narzędzia stosowane w zakresie uzależnień są testami deklaratywnymi i należy wziąć pod uwagę, że udzielane odpowiedzi pozostają także pod wpływem mechanizmów uzależnień w obszarze zarówno regulacji emocji, zaprzeczania problemowi, jak i zmian struktury osobowości. Najczęściej stosowany w obszarze diagnostyki uzależnień jest test AUDIT, który jest narzędziem przesiewowym służącym także do analizy tzw. picia ryzykownego. Niemniej jednak samo zastosowanie testu nie może stanowić podstawy do diagnozy uzależnienia. Tym, co stanowi pierwszy i zasadniczy krok, w rozpoznaniu problemów związanych z nadużywaniem alkoholu jest wynik przeprowadzonej diagnozy nozologicznej. Jej podstawowym celem jest określenie aktualnego stanu zdrowia psychicznego (i nie tylko) oraz sprawdzenie, czy jednostka wymaga pomocy terapeutycznej. Taka diagnoza możliwa jest nie tylko w oparciu o narzędzia, ale także istniejące klasyfikacje diagnostyczne (ICD ang. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems Światowej Organizacji Zdrowia - obecnie w wersji 10 oraz DSM ang. Diagnostic and Statistical Manual Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego aktualnie w wersji 5.), które dość jasno precyzują istotę problemu i pozwalają w sposób rzetelny na identyfikację osób uzależnionych.
I oto jak resort widzi działania psychologa: - Mając na uwadze powyższe uwarunkowania, psychologowie transportu powinni prowadzić pogłębiony wywiad w kierunku uzależnień podczas analizy dojrzałości społecznej i emocjonalnej także przy użyciu ww. klasyfikacji.
Odpowiadając resort wskazuje także, iż od 21 lutego 2023 r. na mocy ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (2023.240 [kliknij]), wprowadzono możliwość pracodawcom prewencyjnej kontroli pracowników na obecność w ich organizmach alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu. (jm)
