Do finału zbliżają się uzgodnienia nowelizacji Rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej [kliknij]. Zaproponowano bardzo ważne dla kulejącego wychowania komunikacyjnego zmiany.
Na podstawie upoważnienia ustawowego wynikającego z art. 47 ust. 1 pkt 1 lit. a, b, e, f i h ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082, z późn. zm.) Ministerstwo Edukacji i Nauki zaproponowało zmiany w akcie wykonawczym jakim jest rozporządzenie w sprawie podstawy programowej z przedmiotu technika (szkoła podstawowa). Jak piszą autorzy zmiany mają dotyczyć m.inn.: zmianie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla przedmiotu technika w szkole podstawowej polegającej w szczególności na uzupełnieniu i poszerzeniu treści nauczania z zakresu wychowania komunikacyjnego, w tym bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym (załącznik nr 2 do rozporządzenia). Do obowiązującego rozporządzenia mają trafić właśnie kwestie związane z wychowaniem komunikacyjnym np. telefonowanie i korzystanie ze smartfonów podczas przechodzenia przez jezdnię; warunki bezpiecznego korzystania z rowerów, hulajnóg elektrycznych i innych pojazdów i urządzeń, celowości używania odblasków czy kasków itd. Poznają podstawowe zasady ruchu drogowego, będą uczyli się znaczenia znaków drogowych itd. Z nowym rokiem szkolnym 2023 zmiany będą już realizowane. Wychowanie w nowym kształcie ma być interdyscyplinarnym zadaniem szkoły, przewidziano także powołanie szkolnego koordynatora wychowania komunikacyjnego.
I uzasadnienie autorów zmian: - Zmiana podstawy programowej kształcenia ogólnego dla przedmiotu technika (szkoła podstawowa). Kształcenie techniczne jest, obok kształcenia humanistycznego i przyrodniczego, niezbędnym elementem współczesnego wykształcenia ogólnego oraz warunkiem wszechstronnego rozwoju osobowości dzieci i młodzieży przy założeniu, że jest to „zamierzony i celowo zorganizowany rodzaj działalności pedagogicznej, którego cechę szczególną stanowi wykorzystanie roli techniki w procesach oddziaływania na jednostkę, dokonywania zmian w jej osobowości i kształtowania kultury technicznej, warunkującej prawidłowe i swobodne uczestnictwo w świecie nasyconym techniką”). Zgodnie z tymi założeniami, przedmiot technika stanowi niezbędny element łączący kształcenie ogólne i kształcenie zawodowe w przyszłości.
Potrzeba wsparcia kształcenia technicznego znalazła już odzwierciedlenie w działaniach Ministra Edukacji i Nauki polegających na uruchomieniu i realizacji programu „Laboratoria przyszłości”, ogólnopolskiego projektu wspierającego edukację opartą na kompetencjach przyszłości z tzw. kierunków STEAM (nauka, technologia, inżynieria, sztuka oraz matematyka). Celem projektu jest budowanie kompetencji kreatywnych i technicznych wśród uczniów, zapewnienie szkołom dostępu do nowoczesnych technologii, wyrównanie szans uczniów w całej Polsce, oraz dostarczenie mechanizmów umożliwiających współpracę między szkołami. W ramach tego programu 99% szkół podstawowych zostało doposażonych w nowoczesny sprzęt, narzędzia i urządzenia, co umożliwia im prowadzenie kształcenia technicznego na miarę XXI wieku).
Mając na uwadze znaczenie kształcenia technicznego we współczesnym świecie oraz możliwości jakie daje program „Laboratoria przyszłości”, a także propozycje zgłaszane przez Krajową Radę Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, dotyczące potrzeby rozszerzenia zagadnień dotyczących wychowania komunikacyjnego, w przedmiotowym projekcie proponuje się:
- odpowiednie zmiany w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla przedmiotu technika w obszarze treści technicznych;
- rozszerzenie treści nauczania związanych z wychowaniem komunikacyjnym, również w związku z pojawiającymi się nowymi urządzeniami wykorzystywanymi przez uczniów w ruchu drogowym (hulajnogi elektryczne, urządzenia transportu osobistego, urządzenia wspomagające ruch).
W stosunku do aktualnej podstawy programowej dla przedmiotu technika w szkole podstawowej zmiany wprowadzono w zakresie: opisu założeń przedmiotu technika, celów kształcenia, treści nauczania oraz warunków i sposobu realizacji tego przedmiotu.
Zmiana w opisie założeń przedmiotu technika ma na celu wzmocnienie znaczenia przedmiotu technika w zakresie roli, jaką spełnia w procesie przygotowania młodego człowieka do podjęcia decyzji kim chce być w dorosłym życiu, jaki wykonywać zawód, a tym samym jaką wybrać drogę kształcenia. Przedmiot ten nabiera szczególnego znaczenia w kontekście wyboru przez uczniów szkół technicznych. Stanowi wsparcie doradztwa zawodowego. Ponadto uzupełnienie opisu założeń przedmiotu technika jest podyktowane potrzebą pokazania roli przedmiotu technika w procesie wychowania ucznia jako świadomego i odpowiedzialnego uczestnika ruchu drogowego.
W celach kształcenia uzupełniono dział I (rozpoznawanie i opis działania elementów środowiska technicznego) o wymagania dotyczące bezpieczeństwa ruchu drogowego w kontekście pojawienia się nowych pojazdów i urządzeń stosowanych przez uczniów w ruchu drogowym. W dziale II (planowanie i realizacja praktycznych działań technicznych - od pomysłu do wytworu) wprowadzono zmiany redakcyjne, które mają na celu bardziej przejrzysty i czytelny zapis wymagań w zakresie ww. celu ogólnego. Natomiast w dziale III (sprawne i bezpieczne posługiwanie się narzędziami i sprzętem technicznym) i dziale IV (dostrzeganie wartości i zagrożeń techniki w aspekcie integralnego rozwoju człowieka i poszanowania jego godności) poszczególne wymagania uzupełniono o wymagania dotyczące bezpieczeństwa ruchu drogowego w kontekście pojawienia się nowych pojazdów i urządzeń stosowanych przez uczniów w ruchu drogowym. Dział VI (przyjmowanie postawy proekologicznej) uzupełniono o wymagania dotyczące ruchu drogowego w kontekście ochrony środowiska. W konsekwencji zmian dokonanych w celach kształcenia – wymaganiach ogólnych zmianie oraz uzupełnieniu uległy także treści nauczania - wymagania szczegółowe.
Warunki i sposób realizacji przedmiotu technika również odpowiednio zmieniono i uzupełniono. Wprowadzone zmiany mają na celu podkreślenie roli przedmiotu technika w rozbudzaniu zainteresowań technicznych uczniów. Zainteresowania te mają istotne znaczenie w rozwoju człowieka, ponieważ bardzo często warunkują wybór zawodu, przebieg kształcenia, zadowolenie i satysfakcję z wykonywanego zawodu, doskonalenie zawodowe itp. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla przedmiotu technika zakłada, że przedmiot ten stanowi niezbędny element łączący kształcenie ogólne i kształcenie zawodowe w przyszłości. Zainteresowania techniczne, które uczeń odkryje na lekcjach techniki, mają ogromny wpływ na wybór szkoły o kierunku technicznym. Przedmiot technika jest więc elementem szeroko rozumianej edukacji przedzawodowej. Uzupełnienie warunków i sposobu realizacji przedmiotu technika polega również na określeniu zadań szkoły związanych z przygotowaniem uczniów do świadomego uczestnictwa we współczesnym ruchu drogowym. Zwrócono uwagę na warunki, jakie musi spełnić szkoła, aby zapewnić spójność i prawidłową realizację edukacji komunikacyjnej w klasach IV-VI.
Proponuje się, aby zmieniona podstawa programowa techniki obowiązywała od roku szkolnego 2023/2024, począwszy od klasy IV szkoły podstawowej. Uczniowie klas V i VI szkoły podstawowej w roku szkolnym 2023/2024 oraz uczniowie klasy VI szkoły podstawowej w roku szkolnym 2024/2025 będą realizować przedmiot technika według dotychczasowej podstawy programowej kształcenia ogólnego dla tego przedmiotu.
Wykonanie przepisów rozporządzenia nastąpi po jego wejściu w życie. Zaproponowano, aby rozporządzenie weszło w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, a obowiązywało z dniem 1 września 2023 r. (jm)
