Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła kontrolę - jak to oceniają - jednego z najistotniejszych dla obywateli systemów informatycznych - Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców (CEPiK 2.0). Przypomnijmy - od ponad 10 lat wciąż jest w budowie. Kontrolerzy oceniają, iż to system kosztowny.
Skontrolowano: Ministerstwo Cyfryzacji, Centralny Ośrodek Informatyki (COI), który na podstawie umów zawartych z resortem odpowiada za budowę, rozwój i eksploatację systemu, Państwową Wytwórnię Papierów Wartościowych (PWPW), która jest odpowiedzialna za udostępnienie organom rejestrującym pojazdy i wydającym uprawnienia do kierowania pojazdami specjalnej aplikacji umożliwiającej bezpośredni dostęp do danych zgromadzonych w CEPiK, 14 starostw powiatowych, 14 stacji kontroli pojazdów. Kontrola objęła okres od 1 stycznia 2018 r. do 22 września 2023 r.
Wstępna ocena kontroli NIK CEPiK 2.0 brzmi: „W okresie objętym kontrolą NIK Minister Cyfryzacji wprawdzie zapewnił utrzymanie i rozwój systemu, jednak nie zawarto umowy na realizację kluczowego elementu projektu „Modernizacja CEPiK”, który ma rozszerzyć i scentralizować źródła danych, a także poprawić funkcjonalność systemu, umożliwiając np. elektroniczne złożenie wniosku o uzyskanie prawa jazdy, rejestrację pojazdu czy zawarcie umowy dotyczącej jego sprzedaży. Zmian wymagają również usługi, z których już można korzystać. Użytkownicy narzekają m.in. na czasochłonność wprowadzania danych i wyszukiwania informacji czy też niezgodność między informacjami, które ich dotyczą, a tymi które znajdują się w Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców”. Budowa, utrzymanie i modernizacja CEPiK 2.0 jest finansowana z Funduszu CEPIK, na konto którego wpływają specjalne opłaty wnoszone przez kierowców przy okazji rejestracji samochodu, zakupu ubezpieczenia OC czy w związku z przeglądem auta przeprowadzanym w stacji kontroli pojazdów. Tymczasem jak ustalili kontrolerzy NIK, Ministerstwo Cyfryzacji nie tylko z opóźnieniem ściągało te należności (zaległości zarówno w 2021 r., jak i w 2022 r. wyniosły ponad milion złotych), ale przede wszystkim z Funduszu CEPiK resort ponosił wysokie wydatki na różnego rodzaju zadania, które nie dotyczyły systemu CEPiK, a były związane głównie z informatyzacją państwa. I choć działo się tak w zgodzie z obowiązującymi przepisami, to od stycznia 2019 r. do końca czerwca 2023 2r. wydatki niezwiązane z systemem CEPiK 2.0 stanowiły od niemal 36% do 77,5% ogółu kosztów poniesionych przez Fundusz. Jedynie w 2018 r. całość tych wydatków przeznaczono na funkcjonowanie i rozwój CEPiK 2.0.
Przypomniano, iż CEPiK powstawał w latach 2003-2010. W jego ramach od 2004 działa m.in. Centralna Ewidencja Pojazdów (CEP), rok później uruchomiono Centralną Ewidencję Kierowców (CEK). Od początku jednak korzystanie z tego systemu sprawiało użytkownikom wiele problemów i wymagało poprawek, stąd konieczność jego modernizacji. Oto etapy budowy CEPiK 2.0:
W ramach dalszych prac nad systemem CEPiK 2.0 planowane jest udostępnienie ośmiu e-usług:
Kontrolujący sformułowali następujące wnioski:
- do Premiera: o podjęcie działań, które zapewnią finansowanie z Funduszu CEPiK wyłącznie zadań związanych z systemem informatycznym CEPiK zgodnie z pierwotnym celem ustanowienia Funduszu.
- do Ministra Cyfryzacji: o podjęcie skutecznych działań mających na celu dokończenie budowy systemu CEPiK 2.0 w celu centralizacji ewidencji źródłowych (CEP, CEK) oraz udostępnienia kolejnych e-usług; o kontynuowanie działań mających na celu ustalenie kwoty należności oraz zaległości Funduszu CEPiK; wprowadzenie skutecznego mechanizmu bieżącej weryfikacji należności oraz zaległości Funduszu CEPiK; o bieżące dochodzenie należności przeterminowanych Funduszu CEPiK.
