Danych zgromadzonych w CEPiK nie usuwa się, poza określonymi wyłączeniami. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu powołuje taki zapis ustawowy. W swoim uzasadnieniu dodaje, iż posługiwanie się zagranicznym prawem jazdy nie uzasadnia takie żądanie. Kierowca może posiadać tylko jedno ważne prawo jazdy. Organ wydający prawo jazdy - w tym przypadku w Holandii - powinien wystąpić do wydziału komunikacji z prośbą o potwierdzenie ważności polskiego prawa jazdy i informację, czy nie ciążą na nim zakazy.
Zapis ustawowy. W ustawie - Prawo o ruchu drogowym ustawodawca w Dziale IV. Bezpieczeństwo ruchu drogowego w Rozdziale 1a. Centralna ewidencja kierowców następująco określił brzmienie art. 100ab ust. 1:
„Art. 100ab. 1. Danych zgromadzonych w ewidencji nie usuwa się, z wyłączeniem danych, o których mowa w:
1) art. 100aa ust. 4 pkt 11 oraz ust. 5 pkt 18, które podlegają usunięciu z ewidencji:
a) jeżeli dane o zakazie prowadzenia pojazdów podlegają usunięciu z Krajowego Rejestru Karnego,
b) po 5 latach od daty uprawomocnienia się orzeczenia o zastosowaniu zakazu prowadzenia pojazdów, jeżeli dane o tym zakazie nie podlegają gromadzeniu w Krajowym Rejestrze Karnym;
2) art. 100aa ust. 4 pkt 12-13, które podlegają usunięciu z ewidencji na zasadach określonych w art. 98 ust. 5 i 6 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami.
1a. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b, dane, o których mowa w art. 100aa ust. 4 pkt 11 i ust. 5 pkt 18, są usuwane automatycznie.”
Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 22.09.2022 r., sygn. III SA/Po 350/22 [kliknij] brzmi: Z ogólnego zakazu usuwania danych zgromadzonych w centralnej ewidencji kierowców, zawartego w art. 100ab ust. 1 Prawa o ruchu drogowym jasno wynika, że brak jest podstawy prawnej do przeprowadzenia postępowania w sprawie wykreślenia kierowcy z ewidencji. Sprawa trafiła na wokandę wobec wniosku jaki kierowca skierował do starosty w przedmiocie wykreślenia kierowcy z ww. ewidencji w związku z legitymowaniem się prawem jazdy uzyskanym w innym państwie członkowskim UE. WSA w Poznaniu podzielił stanowisko starosty i SKO wskazując, iż co do zasady danych zgromadzonych w ewidencji nie usuwa się. W przypadkach wyodrębnionych nie ma sytuacji, gdy kierowca legitymuje się zagranicznym prawem jazdy. „Zatem legitymowanie się zagranicznym prawem jazdy nie uzasadnia żądania dokonania zmian w ewidencji” uzasadniał sędzia.
Wniosek kierowcy. W grudniu 2021 r. kierowca zwrócił się do starosty z wnioskiem o wykreślenie z centralnej ewidencji kierowców uzasadniając, iż od 2005 r. na stałe przebywa (zamieszkuje i jest zameldowany) w Holandii (dziś Królestwo Niderlandów) i tam prowadzi działalność gospodarczą. Zgodnie z tamtejszymi przepisami w 2018 r. uzyskał holenderskie prawo jazdy kat. AM i B (ważne do marca 2028 r.) i tym dokumentem legitymuje się na terenie Holandii, ale także na terenie Polski. Tymczasem w Polsce uzyskane w 1999 r. prawo jazdy kategorii B cofnięto mu z powodu przekroczenia tzw. punktów karnych, aby je odzyskać potrzebne było zaliczenie egzaminu z wynikiem pozytywnym. Wnioskodawca nie pobrał skierowania na egzamin sprawdzający kwalifikacje i ostatecznie uprawnienie zostało cofnięte. Do czasu, czyli lipca 2020 r. gdy w Polsce został zatrzymany z powodu przekroczenia dopuszczalnej prędkości. Funkcjonariusz uznał, iż kierowca – mimo okazanego holenderskiego dokumentu – prowadził pojazd nie mając uprawnień, w wykazie CEPiK jest widoczny jako osoba, której cofnięto uprawnienia. Wszczęcia postępowania w związku ze złożonym wnioskiem odmówiono.
Jedno prawo jazdy. Jednocześnie rozpatrujący wniosek Prezydent Miasta wskazał, że zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2021 r. poz. 1212 z późn. zm., dalej jako u.k.p.) kierowca może posiadać tylko jedno ważne prawo jazdy. Organ wydający prawo jazdy w Holandii powinien wystąpić do wydziału komunikacji z prośbą o potwierdzenie ważności polskiego prawa jazdy i informację, czy nie ciążą na nim zakazy. Europejski System Informacyjny o Pojazdach i Prawach Jazdy (system EUCARIS) umożliwia państwom Unii Europejskiej wymianę danych na temat praw jazdy. Zgodnie z art. 11 ust. 4 dyrektywy 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie praw jazdy "Państwo członkowskie odmawia wydania prawa jazdy osobie, której prawo jazdy podlega ograniczeniu, zawieszeniu lub cofnięciu w innym państwie członkowskim". W przedmiotowej sprawie nie wpłynęło żadne zapytanie z organu holenderskiego.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy zaskarżone postanowienie. Wojewódzki Sąd Administracyjny w poznaniu odmówił przeprowadzenia postępowania i rozpatrzenia skargi w której pełnomocnik skarżącego domagał się uchylenia obu postanowień.
WSA w Poznaniu zważył: (…) Dokonawszy (…) kontroli zaskarżonego postanowienia Samorządowego Kolegium Odwoławczego z 28 lutego 2022 r., którym SKO utrzymało w mocy postanowienie Prezydenta Miasta z 04 stycznia 2022 r. o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie wykreślenia wnioskodawcy z centralnej ewidencji kierowców (wycofania wniosku o sprawdzenie kwalifikacji skarżącego co do prawa jazdy, na egzaminie kontrolnym) Sąd stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest zgodne z prawem.
(…) Kwestie związane z gromadzeniem danych w centralnej ewidencji kierowców regulują przepisy ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (w dacie wydania zaskarżonego postanowienia: Dz. U. z 2021 r. poz. 450 z późn. zm., dalej jako Prawo o ruchu drogowym). Zgodnie z art. 100aa ust. 1 Prawa o ruchu drogowym, w centralnej ewidencji kierowców gromadzi się dane wymienione w tym ustępie, między innymi dane o osobach posiadających lub którym cofnięto uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi, tramwajami lub motorowerami, osobach posiadających lub którym unieważniono kartę kwalifikacji kierowcy (art. 100aa ust. 1 pkt 1-2). W stosunku do tych osób gromadzi się dane wymienione w art. 100aa ust. 4 Prawa o ruchu drogowym, w tym imię i nazwisko; datę i miejsce urodzenia; numer PESEL, a w przypadku osoby nieposiadającej numeru PESEL - serię, numer i nazwę dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz nazwę państwa, które wydało ten dokument; obywatelstwo; adres zamieszkania; datę zgonu; o uprawnieniach; o okresie próbnym i jego przedłużeniu; o skierowaniu na kurs reedukacyjny; o dokumentach stwierdzających uprawnienia; o zastosowaniu zakazu prowadzenia pojazdów; o wykroczeniach lub przestępstwach stanowiących naruszenia przepisów ruchu drogowego i przypisanych im punktach.
SKO słusznie stwierdziło, że kluczowe znaczenie dla uznania, że należało odmówić wszczęcia postępowania, ma art. 100ab ust. 1 Prawa o ruchu drogowym. Zgodnie z tym przepisem danych zgromadzonych w centralnej ewidencji kierowców nie usuwa się, z wyjątkami wymienionymi w tym ustępie. Zatem danych zgromadzonych w centralnej ewidencji kierowców co do zasady nie usuwa się, z wyłączeniem danych, o których mowa w:
1) art. 100aa ust. 4 pkt 11 (o zastosowaniu zakazu prowadzenia pojazdów) oraz ust. 5 pkt 18 (dotyczące obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów), które podlegają usunięciu z ewidencji: a) jeżeli dane o zakazie prowadzenia pojazdów podlegają usunięciu z Krajowego Rejestru Karnego, b) po 5 latach od daty uprawomocnienia się orzeczenia o zastosowaniu zakazu prowadzenia pojazdów, jeżeli dane o tym zakazie nie podlegają gromadzeniu w Krajowym Rejestrze Karnym;
2) art. 100aa ust. 4 pkt 12-13 (o wykroczeniach lub przestępstwach stanowiących naruszenia przepisów ruchu drogowego i przypisanych im punktach oraz o kierowaniu pojazdem w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu), które podlegają usunięciu z ewidencji na zasadach określonych w art. 98 ust. 5 i 6 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami.
SKO słusznie oceniło, że w świetle art. 100ab ust. 1 Prawa o ruchu drogowym nie można prowadzić postępowania w sprawie wykreślenia wnioskodawcy z centralnej ewidencji kierowców, względnie wykreślenia wniosku o sprawdzenie kwalifikacji skarżącego co do prawa jazdy, na egzaminie kontrolnym. Wniosek o wszczęcie postępowania, sporządzony przez zawodową pełnomocnik jest jednoznaczny: wnioskodawca nie chce dłużej figurować w centralnej ewidencji kierowców jako osoba, której cofnięto uprawnienia do kierowania pojazdami, bowiem legitymuje się prawem jazdy wydanym za granicą (w Holandii). Rzecz jednak w tym, że z ogólnego zakazu usuwania danych zgromadzonych w centralnej ewidencji kierowców, zawartego w art. 100ab ust. 1 Prawa o ruchu drogowym jasno wynika, że brak jest podstawy prawnej do przeprowadzenia żądanego postępowania, zatem należało odmówić wszczęcia postępowania.
Zauważyć należy, że usuwanie danych ewidencyjnych dozwolone jest jedynie w konkretnie określonych przypadkach stanowiących odzwierciedlenie zdarzeń prawnych takich jak np. zatarcie skazania. Prawidłowemu wykonywaniu funkcji przez ewidencję służą właśnie takie mechanizmy jak zakaz usuwania danych poza określonymi ustawowo przypadkami.
Sąd zaznacza, że legitymowanie się prawem jazdy uzyskanym w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej nie uzasadnia wprowadzenia żądanej zmiany w centralnej ewidencji kierowców. Na marginesie Sąd wskazuje, że wykluczenie bądź potwierdzenie istnienia kolizji prawnej u skarżącego, któremu w 2005 roku w Polsce cofnięto uprawnienia do kierowania pojazdami kategorii B, po czym w 2018 r. uzyskał uprawnienia do kierowania pojazdami kat. AM i B w innym kraju członkowskim Unii Europejskiej, jest poza granicami wniosku z 09 grudnia 2021 r.
System EUCARIS. EUCARIS [kliknij] jest inicjatywą kilku krajów europejskich (w tym Polska) i można go określić jako współpracę między krajowymi punktami rejestracji. Współpraca ta, sformalizowana w wielostronnym traktacie, koncentruje się na wymianie danych dotyczących rejestracji pojazdów, praw jazdy i towarzyszących im danych osobowych. Do tej wymiany wykorzystywany jest specjalnie opracowany do tego celu system: EUCARIS II. Należy koniecznie zauważyć, że EUCARIS nie korzysta z centralnej europejskiej bazy danych. Każdy kraj jest odpowiedzialny za własny rejestr informacji o pojazdach i prawach jazdy oraz własne procedury rejestracyjne. Za pośrednictwem swojego krajowego organu rejestracyjnego inne instytucje rządowe mogą żądać informacji np. o pojazdach z innego kraju. Krajowy punkt rejestracji staje się centralnym węzłem w EUCARISie. EUCARIS to system, w którym działa kilka aplikacji. Wszystkie obsługują różne podstawy prawne, takie jak traktat EUCARIS, decyzje Rady UE i kilka traktatów dwustronnych. Obecnie EUCARIS ma trzy różne aplikacje: jedną do wymiany danych dotyczących pojazdów i praw jazdy (Traktat EUCARIS, 15 państw członkowskich), jedną do danych właściciela/posiadacza pojazdu i ubezpieczenia (decyzja Rady UE 2008/JHA/615 oraz informacje o wykroczeniach drogowych (na podstawie kilku traktatów dwustronnych).
Podsumowanie. Czyli: legitymowanie się prawem jazdy uzyskanym w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej nie uzasadnia wprowadzenia żądanej zmiany w centralnej ewidencji kierowców. To pewne. A pozostaje wątpliwość czy w holenderskiej procedurze uzyskiwania prawa jazdy skarżący nie złożył wprowadzającego w błąd oświadczenia? (jm)
