W 2020 roku powstała „Droga z klasą”, narzędzie metodyczne i edukacyjne dla nauczycieli wychowania komunikacyjnego. W tym roku dopasowano podstawę programową, aby nikt nie mógł powiedzieć, że nie może korzystać z narzędzia.
W 2020 roku, na zlecenie Ministerstwa Infrastruktury, zbudowaliśmy platformę do e-learningu dla nauczycieli wychowania komunikacyjnego „Droga z klasą”. Pierwsze tego typu narzędzie, które w jednym skupiało 1750 ekranów dydaktycznych, 560 ilustracji, 100 filmów, prezentacji multimedialnej, scenariuszy i gier. Platformę podzieliliśmy na 6 modułów, pierwszy to 2/5 projektu, który stał się repetytorium z zasad ruchu drogowego. 1830 nauczycieli przeszkoliliśmy z zasad ruchu drogowego w ramach projektu „Droga z klasą”.
Do stworzenia tej platformy nauczyciele byli zdani sami na siebie. Korzystali z interentu, YouTube, nie potrafili wyłapać pułapek, błędów domorosłych ekspertów zasad ruchu drogowego. Od błędów nie uchronił się nawet wielkie firmy budowlane prowadzące działania edukacyjne na terenie szkół. Nauczyciel nie miał dostatecznej wiedzy, aby weryfikować błędy.
Tworząc dalsze projekty edukacyjne bazowaliśmy na przygotowanych przez siebie scenariuszach, nie zostawiliśmy też nauczycieli samych sobie organizując szkolenia uzupełniające ze zmiany przepisów, jakie miały miejsce w 2021 i 2022 roku.
Jean Piaget. Stworzenie platformy edukacyjnej, jako narzędzia dla nauczycieli, ale mimo wszystko skierowanego do dzieci, wymagało zgłębienia, jak dziecko postrzega świat, jak zdobywa wiedzę. Bez tego nasza edukacja nie przyniesie żadnego rezultatu. „Droga z klasą” bowiem to narzędzie skierowane do dzieci od 3 do 18 lat, a więc od przedszkola do matury. Posłużyliśmy teorią Jean Piaget, który wyodrębnił cztery etapy rozwoju poznawczego dziecka. ETAP1: [0-2 lata] sensoryczno-motoryczny – dzieci uczą się przez zmysły, ich świat jest doświadczeniem fizycznym. Dzieci w tym wieku mają stałość przedmiotu, tzn. kiedy np. mama odejdzie do innego pokoju, nadal istnieje. Coś co znika z pola widzenia, nie przestaje istnieć. ETAP 2: [2-7 lat] przedoperacyjny – dzieci starają się uaktywnić swoją wyobraźnię; mają bardzo egocentryczne spojrzenie na świat (egocentryzm oznacza niemożność zrozumienia punktu widzenia innych ludzi). Dzieci umieją odróżnić rzeczy realne od nierealnych – fantazji. ETAP 3: [7-12 lat] operacji konkretnych – stosowanie logiki i alternatywnych perspektyw, pomaga dziecku pojąć związki przyczynowo skutkowe; dzieci mają problem z pojęciami abstrakcyjnymi. Myślenie nie jest już egocentryczne. ETAP 4: [ > 12 lat ] operacji formalnych - dzieci zaczynają myśleć abstrakcyjnie; pozwala ona przekroczyć granicę czasu i przestrzeni. Jak można byłoby stworzyć platformę od przedszkola do matury nie znając tych zasad?
Badania. W 2021 roku musieliśmy odwołać 4 z 5 turnusów „Półkolonii rowerowych”. Na 120 chętnych tylko 18 dzieci posiadało kartę rowerową. Wiedzieliśmy, że nauczyciele latami nie mieli narzędzia dydaktycznego. Nie przyszło nam jednak do głowy, że karta rowerowa leży. Pierwszy dokument na drodze do dorosłości w ruchu drogowym. Zbadaliśmy to. Okazało się, że:
- 63% nauczycieli nie potrafiło wskazać prawidłowego wieku uprawniającego ucznia do posiadania karty rowerowej. Wskazywali 12 lat.
- 76% nauczycieli nie wiedziało, że droga rowerowa jest częścią drogi publicznej, co generuje konieczność posiadania uprawnień do poruszania się ucznia rowerem taką drogą,
- 52% rodziców uznało, że skoro w mieście są drogi rowerowe, to dziecko ich nie musi posiadać karty rowerowej,
- 75% rodziców stwierdziło, że podczas pandemii, w Warszawie nie organizowano kursu na kartę rowerową, nie organizowano egzaminów.
- 82% nauczycieli wychowywania komunikacyjnego było zdegustowanych, że zmusza się dzieci do udziału w akcji „Rowerowy Maj” bez karty rowerowej, mimo że regulamin projektu tego zabraniał, egzaminy są w czerwcu.
- 78% nauczycieli nie ma narzędzi dydaktycznych poza planszami ze znakami na ścianach sali lekcyjnej.
Kolejny problem to degradacja zawodu nauczyciela. Mimo że szkoły zatrudniają nauczycieli, którzy mają uprawnienia do egzaminowania dzieci na kartę rowerową, korzystają z tego rozwiązania w ostateczności. Kiedy egzamin przeprowadzał nauczyciel, rodzice negowali wynik egzaminu. Kiedy egzamin przeprowadzał policjant, żaden rodzic nie zanegował wyniku egzaminu. Szkoły czekają więc, kiedy Policja będzie mieć czas. Jeżeli ktoś nie zda egzaminu, to już praktycznie do niego nie podchodzi ponownie. Policja wróci do danej szkoły dopiero za rok. Dziecko i tak jeździ na rowerze, i nagle dochodzi do wniosku, że karta jest mu nie potrzebna. Kluby kolarskie wymuszają na dzieciach posiadanie karty. Nikt inny.
6 lutego. Wiercenie dziury przyniosło efekt. 6 lutego 2023 roku, Minister Edukacji i Nauki podpisał trzy projekty rozporządzeń w tym w zakresie podstawy programowej przedmiotu technika
We współpracy z Ministerstwem Infrastruktury i Krajową Radą Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego w podstawie programowej przedmiotu technika wprowadzone zostały istotne z punktu widzenia przygotowania uczniów do bezpiecznego zachowania się w ruchu drogowym (jako pasażer, pieszy, kierujący rowerem lub innymi urządzeniami wykorzystywanymi przez uczniów w ruchu drogowym, takimi jak: hulajnogi elektryczne, urządzenia transportu osobistego, urządzenia wspomagające ruch, itp.) zmiany polegające na znaczącym rozszerzeniu treści nauczania związanych z wychowaniem komunikacyjnym i bezpieczeństwem w ruchu drogowym.
Zmieniona podstawa programowa przedmiotu technika będzie obowiązywać od roku szkolnego 2023/2024 w klasie IV szkoły podstawowej, w kolejnych latach – sukcesywnie w klasie V i klasie VI.
Szkolenia. Fundacja nie stoi z założonymi rękami. W czerwcu zeszłego roku przeszkoliliśmy blisko 100 nauczycieli, w tym roku planujemy 200. Już 20 marca ruszamy z pakietem szkoleń promując nową podstawę programową. Szkolenie zostanie podzielone na część teoretyczną (marzec i kwiecień) i praktyczną (maj). Część teoretyczna obejmie objaśnienie zmiany w Prawie o ruchu drogowym, wymogi wynikające z nowej podstawy programowej. Część praktyczna to nauka jazdy na hulajnodze elektrycznej, nauka jazdy na rowerze elektrycznym, porównanie odczuć z jazdą na rowerze klasycznym. Szkolenie pozwoli nauczycielowi przygotować się do nowych obowiązków wynikających z rozporządzenia ministra edukacji.
Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie. Takie będą polskie drogi, jakie komunikacyjne wychowanie. Ministerstwo Infrastruktury konsekwentnie reformuje kolejne obszary bezpieczeństwa ruchu drogowego w duchu Deklaracji Sztokholmskiej. Wychodząc poza schemat, chce jednocześnie mieć wpływ na to, jak będzie wyglądać kształcenie przyszłych kierowców. To kształcenie zaczyna się pierwszego dnia, kiedy dziecko zostało posadzone przodem w kierunku jazdy.
Adam Sobieraj, Prezes Fundacji Drogi Mazowsza
Adam Sobieraj, Prezes Fundacji „Drogi Mazowsza”, metodyk platformy edukacyjnej „Droga z klasą”, kierownik projektów edukacyjnych z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polskim Związku Motorowym, autor kampanii społecznych z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego, licencjonowany przewodnik turystyki rowerowej, wykładowca ośrodków szkolenia kierowców, ratownik drogowy PZM. Rzecznik Prasowy Zarządu Dróg Miejskich w Warszawie 2008-2016. Organizator rajdów rowerowych. Autor projektu „Karta rowerowa. Mazowsze”, autor platformy edukacyjnej „Drogi z klasą”, autor kampanii społecznych i projektów edukacyjnych „I Ty jesteś pieszym”, „Warszawski Tydzień Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego”, „Światowy Dzień Roweru”.
