Pytanie: Czy nauczyciele mogą realizować zajęcia opieki świetlicowej jako opiekunowie podczas dowozu uczniów?
Odpowiedź: “Od dnia 1 września 2009 r., zgodnie z art. 42 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 96, poz. 674, z późn. zm.), w ramach tygodniowego 40-godzinnego czasu pracy oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel obowiązany jest realizować: zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz w wymiarze określonym w ust. 3 lub ustalonym na podstawie ust. 4a albo ust. 7 ustawy; inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów itd. W roku szkolnym 2009/2010 na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 1, poz. 1) w szkole podstawowej i gimnazjum zajęcia, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy Karta Nauczyciela, będą realizowane przez nauczycieli tylko w wymiarze 1 godziny. W myśl § 2 ust. 5a pkt 1-2 rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 2002 r. Nr 15, poz. 142, z późn. zm.) godziny do dyspozycji dyrektora, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b Karty Nauczyciela, to zajęcia zwiększające szanse edukacyjne uczniów przeznaczone na pracę z uczniem zdolnym lub z uczniem mającym trudności w nauce oraz zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów. Zajęcia te powinny zatem wychodzić naprzeciw indywidualnym potrzebom uczniów poprzez udzielanie im pomocy w przezwyciężaniu trudności, rozwijaniu zdolności lub pogłębianiu zainteresowań, a także poprzez sprawowanie nad nimi opieki zależnie od potrzeb. Podjęcie decyzji w kwestii, jakie zajęcia będą realizowane w szkole w ramach godzin, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b Karty Nauczyciela, należy do kompetencji dyrektora szkoły. Dyrektor szkoły określa także czy praca z uczniem zdolnym lub uczniem mającym trudności w nauce powinna być prowadzona indywidualnie czy też w określonej liczbowo grupie. Godzin tych nie można jednakże przeznaczyć na zajęcia obowiązkowe, opiekę nad uczniami podczas ich dowozu do szkoły, doraźne zastępstwa oraz nauczanie indywidualne. W myśl § 7 ust. 1 ramowego statutu publicznej szkoły podstawowej - załącznika nr 2 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624, z późn. zm.) świetlica jest organizowana dla uczniów, którzy muszą dłużej przebywać w szkole ze względu na czas pracy ich rodziców (prawnych opiekunów), organizację dojazdu do szkoły lub inne okoliczności wymagające zapewnienia uczniowi opieki w szkole. Zgodnie z powyższym zadania oraz funkcja świetlicy może być realizowana na terenie szkoły i utożsamianie świetlicy z opiekę nad dowożonymi dziećmi jest naruszeniem prawa. Szkoła nie jest zobligowana do zapewnienia opieki nad dowożonymi dziećmi. Jest to zadanie gminy. W myśl art. 17 ust. 1-3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) sieć publicznych szkół powinna być zorganizowana w sposób umożliwiający wszystkim dzieciom spełnianie obowiązku szkolnego. Droga dziecka z domu do szkoły nie może przekraczać 3 km w przypadku uczniów klas I-IV szkół podstawowych, 4 km w przypadku uczniów klas V i VI szkół podstawowych oraz uczniów gimnazjów. Jeżeli droga dziecka z domu do szkoły, w której obwodzie dziecko mieszka, przekracza ww. odległości, obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu lub zwrot kosztów przejazdu środkami komunikacji publicznej. Ponadto zgodnie z art. 2 i 4 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458) osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę w: urzędach marszałkowskich, wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych, starostwach powiatowych oraz powiatowych jednostkach organizacyjnych, urzędach gmin, jednostkach pomocniczych gmin oraz gminnych jednostkach i zakładach budżetowych, biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz zakładów budżetowych utworzonych przez te związki, biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego są pracownikami samorządowymi. Wykaz stanowisk pracowniczych jest określony w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. Nr 50, poz. 398). Na podstawie załącznika nr 3 tegoż rozporządzenia opiekun dzieci i młodzieży (w czasie przewozu do i ze szkoły) jest stanowiskiem pomocniczym i obsługi, a minimalnym wykształceniem koniecznym do jego zatrudnienia jest wykształcenie podstawowe. Podsumowując godziny, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b ustawy Karta Nauczyciela, nie mogą być przeznaczane na opiekę nad dziećmi dowożonymi do szkoły, a nauczyciele pracujący na stanowiskach opiekunów dzieci (w czasie przewozu do i ze szkoły) nie mogą być zatrudniani przez dyrektora szkoły. Pracodawcą osób opiekujących się dziećmi dowożonymi do szkoły jest wójt lub burmistrz i wobec tych osób nie będzie miała zastosowania ustawa Karta Nauczyciela”. Odpowiedź z dnia 22 grudnia 2009 r. podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Lilii Jaroń na interpelację nr 13354 w sprawie realizacji godzin wynikających z art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b ustawy Karta Nauczyciela.
