Prawo jazdy kategorii B w Polsce, a dyrektywa 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie praw jazdy - egzamin praktyczny. Czyli o przepisach unijnych i krajowych - część pierwsza.
Na wstępnie pozwolę sobie na kilka bardzo ogólnych zdań wyjaśnień, dotyczących rozporządzeń i dyrektyw unijnych.
Dwadzieścia lat tempu - po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku - nowym źródłem prawa, które implementujemy do prawa krajowego, stało się także prawo unijne. Jego podstawowymi aktami są rozporządzenia oraz dyrektywy. Rozporządzenia mają zasięg ogólny, wiążą kraje unii w całości i są bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich. Dyrektywy natomiast wiążą każde państwo członkowskie, do których są kierowane, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawiając jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków. Zwróćmy zatem uwagę na specyficzną moc wiążącą dyrektywy. Mówiąc inaczej, dyrektywa unijna wiąże państwo członkowskie w zakresie wyznaczonych celów, natomiast ustawodawca krajowy ma swobodę co do wyboru środków wprowadzających te cele na terenie swojego kraju.
Należy pamiętać, iż prawo stanowione przez organy unijne jest zatem stosowane przed prawem krajowym, jeżeli treści przepisów polskich nie da się pogodzić z prawem unijnym. Mamy wówczas do czynienia z zasadą pierwszeństwa prawa wspólnotowego, która oznacza, że jest ono stosowane przed prawem krajowym państw członkowskich; państwa te mają obowiązek zapewnienia skuteczności prawa unijnego na swoim obszarze, a w razie sprzeczności przepisów prawa unijnego i krajowego zastosowanie mają przepisy prawa unijnego.
W niniejszym artykule przedstawię wymagania Unii Europejskiej jakie są ujęte w przywołanej, tytułowej dyrektywie, a dotyczą umiejętności i zachowania się osoby egzaminowanej jakie sprawdzane podczas egzaminów na prawo jazdy kategorii B. Są one ujęte w załączniku II tej dyrektywy [kliknij].
W pierwszej kolejności sprawdza się przygotowanie i techniczną kontrolę pojazdu pod kątem bezpieczeństwa ruchu.
Osoby ubiegające się o prawo jazdy muszą wykazać się zdolnością przygotowania do bezpiecznej jazdy, przez spełnienie następujących wymogów:
- wybiórcze sprawdzenie stanu opon, hamulców, układu kierowniczego, płynów (poziomu oleju, płynu chłodzącego i płynu spryskiwacza), świateł, reflektorów, kierunkowskazów oraz sygnału dźwiękowego;
- ustawienie fotela w celu osiągnięcia prawidłowej pozycji siedzącej;
- ustawienie lusterek wstecznych, dopasowanie pasów bezpieczeństwa oraz zagłówków, jeżeli pojazd jest w nie wyposażony;
- sprawdzenie czy drzwi są zamknięte;
Cześć powyższych zapisów, ale nie wszystkie, w naszych krajowych przepisach mamy ujęte w kryteriach egzaminacyjnych pierwszego zadania na placu manewrowym dla tej kategorii i łatwo je porównać. Znajdziemy je w tabeli nr 3 załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 24 listopada 2023 r. (Dz. U. poz. 2659 z późn. zm.).
Egzamin obejmuje także szczególne manewry sprawdzane pod kątem bezpieczeństwa ruchu. Dyrektywa wymaga, aby wykonać co najmniej dwa wybrane manewry z czterech z poniższych podanych z tym, że jeden na biegu wstecznym:
- cofanie po prostej, cofanie ze skrętem w prawo lub w lewo o 90 stopni w ramach tego samego pasa ruchu;
- zawracanie z wykorzystaniem biegów stosowanych w jeździe do przodu i wstecznego;
- parkowanie pojazdu przy zachowaniu odstępu (równoległe, na ukos lub skośnie w prawo, przodem lub tyłem, na terenie płaskim, na podjeździe lub zjeździe);
- hamowanie do zatrzymania, a hamowanie nagłe (awaryjne) jest fakultatywne.
Jak można zauważyć w naszym rozporządzeniu do zrealizowania na egzaminie państwowym występują wszystkie cztery zadania - tabela nr 3 i 6 załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 24 listopada 2023 r.
Oprócz wspomnianego powyżej sprawdzenia przygotowania się do jazdy i wykonania co najmniej dwóch manewrów ocenie podlega zachowanie w ruchu drogowym.
Osoba ubiegająca się o prawo jazdy musi wykonać wszystkie poniższe czynności w normalnym ruchu ulicznym, przy pełnym zachowaniu bezpieczeństwa oraz z zachowaniem należytej ostrożności:
- ruszanie: po zaparkowaniu, po zatrzymaniu w ruchu;
- wyjazd z podjazdu;
- jazda po prostych odcinkach dróg: mijanie pojazdów nadjeżdżających z naprzeciwka, łącznie z wąskimi odcinkami;
- jazda po łuku;
- skrzyżowania: zbliżanie się i przekraczanie skrzyżowań oraz rozjazdów;
- zmiana kierunku ruchu: skręty w prawo i w lewo; zmiana pasa ruchu;
- wjazd i zjazd z autostrady lub podobnej drogi (jeżeli dostępna): włączanie się do ruchu z pasa wolnego ruchu;
- zjeżdżanie na pas wolnego ruchu;
- wyprzedzanie, omijanie: wyprzedzanie innych pojazdów w ruchu (jeżeli możliwe); omijanie przeszkód, np. zaparkowanych pojazdów; wyprzedzanie przez inne pojazdy (jeżeli właściwe);
- specjalne cechy drogi, jeżeli są dostępne: ronda; przejazdy w poziomie szyn; przystanki tramwajowe lub autobusowe; przejścia dla pieszych; jazda pod górę i z góry na długich odcinkach;
- zachowanie należytej ostrożności przy wysiadaniu pojazdu.
Te wszystkie powyżej wymienione czynności podlegają ocenie przez egzaminatora w trakcie egzaminu, w szczególności umiejętność ich wykonania jak i również zachowanie się podczas ich wykonania.
Pięknie jest to ujęte w pkt 9.1 tej dyrektywy: W każdej z powyższych sytuacji w ruchu ocena musi uwzględniać stopień swobody, z jaką ubiegający się o prawo jazdy obsługuje urządzenia sterujące pojazdu oraz wykazaną przez niego zdolność do jazdy w ruchu, z zachowaniem pełnego bezpieczeństwa. Przez cały czas egzaminu egzaminator musi czuć się bezpieczny. Błędy w ruchu lub niebezpieczne zachowanie bezpośrednio wpływające na bezpieczeństwo pojazdu egzaminacyjnego, jego pasażerów lub innych użytkowników dróg jest karane niezdaniem egzaminu, niezależnie od tego czy egzaminujący lub osoba towarzysząca musi interweniować. Jednakże egzaminujący może podjąć decyzję o kontynuowaniu sprawdzianu umiejętności i zachowań lub jego przerwaniu.
W kolejnej zaplanowanej części niniejszego artykułu przedstawię jaką wiedzą, umiejętnościami oraz zachowaniem będzie musiał dysponować kandydat na kierowcę danej kategorii, a wiec kierujący pojazdem egzaminacyjnym, aby zdać egzamin za pierwszym razem. Szerzej odniosę się do kwestii dokonywanej przez egzaminatora oceny tych umiejętności i zachowań podczas egzaminu.
Serdecznie zapraszam. Cdn.
Robert Dorosz (Tarnów)
