Od dnia 26. października obowiązuje zarządzenie w brzmieniu: - W związku z rozprzestrzenianiem się epidemii wywołanej wirusem SARS-CoV-2 i wzrostem zachorowań na terenie kraju na COVID-19 żołnierze Żandarmerii Wojskowej udzielą od dnia 28 października 2020 r. do dnia odwołania stanu epidemii pomocy Policji w zakresie ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. Powstaje pytanie, czy funkcjonariusze Żandarmerii Wojskowej będą mogli i w jakim zakresie kontrolować kierowców?
Kontrolowanie kierowców. Podstawowa informacja jest taka, iż jedynie policja ma pełnie uprawnienia do kontroli kierowców, pozostałe też, jednak już w określonym zakresie tj. dotyczącym wyraźnie określonej grupy uczestników ruchu drogowego oraz wyraźnie określonych typów wykroczeń, też ograniczonego terytorium działania. Funkcjonariusze ŻW kontrolują kierowców pojazdów Sił Zbrojnych RP lub żołnierzy w czynnej służbie wojskowej i kierujących innych pojazdami (prywatnymi), ale w czasie noszenia przez nich mundurów. Kontrole mogą dotyczyć także pracowników zatrudnionych w jednostkach wojskowych. Żadna - poza policjantami - służb nie ma pełnych uprawnień do kontrolowania cywilnych kierowców. Tu zasady uprawnień i postępowania regulują przepisy ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych i akcie wykonawczym czyli rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 18 lutego 2004 r.
Tylko policjant może kierujących legitymować, wydawać polecenia, sprawdzać dokumenty pojazdu, weryfikować je w oparciu o dostęp do bazy CEPiK, badać trzeźwość, obecność narkotyków, odczytywać stan licznika pojazdu, sprawdzać stan techniczny, zatrzymywać dokumenty, uniemożliwiać dalszej jazdy itd. - art. 129 - ustawy - Prawo o ruchu drogowym. Wracając do funkcjonariuszy ŻW - oni co do zasady - powtórzmy - nie są upoważnieni do kontrolowania osób cywilnych. Tak więc ich określona w zarządzeniu pomoc policjantom musi się ograniczyć jedynie do takich właśnie działań. Będą - jak to miało miejsce także wcześniej - uczestnikami tzw. mieszanych patroli. Zwyczajowo patrole drogowe nie są jednoosobowe lub większe.
Kierowanie ruchem drogowym. Zwróćmy jednak uwagę, iż żołnierz ma prawo kierowania ruchem drogowym, a kierowcy obowiązek stosowania się do nich. Żandarmeria dokonuje kierowania ruchem drogowym, w zakresie i na zasadach przewidzianych w przepisach o ruchu drogowym i o drogach publicznych. Mogą więc m.in. wydawać sygnały i polecenia wszystkim uczestnikom ruchu drogowego. Gdy się do nich nie zastosujemy grożą nam sankcje takie same jak gdybyśmy nie podporządkowali się poleceniom policji.
Opisany powyżej obowiązujący dziś stan prawny może się zmienić jeżeli zacznie obowiązywać nowelizacja przepisów rozszerzająca kompetencje żołnierzy Żandarmerii Wojskowej. Projekt rozporządzenia ministra obrony narodowej w sprawie kontroli ruchu drogowego do RCL trafił już 29.6.2020 r. [kliknij]. Znajdujemy tam propozycje zmian warunków i trybu współdziałania ŻW z Policją. Jednak nie mogą one nadać uprawnień ustawowych. Jakie będą ostateczne zapisy? Konsultacje trwają. (jm)
*
Komunikat KG Żandarmerii Wojskowej:
Podczas pierwszej fali epidemii wywołanej wirusem SARS-CoV-2 Żandarmeria Wojskowa udzielała wsparcia Policji zgodnie z Postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 marca 2020 roku o zatwierdzeniu decyzji w sprawie użycia oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do pomocy Policji.
W związku z dalszym rozprzestrzenianiem się epidemii i wzrostem zachorowań na COVID-19 żołnierze Żandarmerii Wojskowej od 28 października 2020 roku do dnia odwołania stanu epidemii ponownie udzielą pomocy Policji w zakresie ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Podstawą Zarządzenia nr 180 Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 października 2020 roku w sprawie użycia żołnierzy Żandarmerii Wojskowej do udzielenia pomocy Policji jest art. 18a ust. 1 ustawy o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 roku. Żołnierzom Żandarmerii Wojskowej od 28 października br. będą przysługiwać, w zakresie niezbędnym do wykonania zadań, wobec wszystkich osób czyli także cywilów, uprawnienia policjantów. To już 23 raz jak Żandarmeria Wojskowa wspiera działania Policji w tym trybie.
Zarządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie użycia żołnierzy Żandarmerii Wojskowej do udzielenia pomocy Policji w zakresie ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego wchodziło w życie rokrocznie w czasie świąt państwowych, patriotycznych i religijnych oraz podczas ważnych wydarzeń takich jak EURO 2012, Światowych Dni Młodzieży, Szczytu NATO w Warszawie czy konferencji COP24 a także cyklicznych akcji takich jak: Znicz, Bezpieczne Wakacje, Bezpieczna Droga Do Szkoły, Niechronieni Uczestnicy Ruchu Drogowego i innych. Pamiętajmy, że żołnierze Żandarmerii Wojskowej będą mogli podejmować interwencję wobec wszystkich osób w związku z nieprzestrzeganiem zasad postępowania w czasie epidemii SARS-CoV-2 oraz sprawdzać przestrzeganie obowiązku kwarantanny.
Rzecznik Prasowy Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej ppłk Artur Karpienko
*
Ustawa z dnia z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (1997.98.602 t.j. 2020.110 z późn. zm.). DZIAŁ V. Kontrola ruchu drogowego. Rozdział 1, Uprawnienia Policji i innych organów.
Art. 129. 1. Czuwanie nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach, kierowanie ruchem i jego kontrolowanie należą do zadań Policji.
2. Policjant, w związku z wykonywaniem czynności określonych w ust. 1, jest uprawniony do:
1) legitymowania uczestnika ruchu i wydawania mu wiążących poleceń co do sposobu korzystania z drogi lub używania pojazdu;
2) sprawdzania wymaganych dokumentów, o których mowa w art. 38, oraz zezwolenia, o którym mowa w art. 106 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami;
21) weryfikacji danych o pojeździe, w tym danych o dokumentach pojazdu w centralnej ewidencji pojazdów;
2a) żądania okazania dokumentu potwierdzającego prawo do używania pojazdu, o którym mowa w art. 71 ust. 5, jeżeli pojazd ten nie jest zarejestrowany na nazwisko osoby nim kierującej;
2b) sprawdzania zezwolenia, o którym mowa w art. 64 ust. 1 pkt 1, lub wypisu z tego zezwolenia;
3) żądania poddania się przez kierującego pojazdem lub przez inną osobę, w stosunku do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogła kierować pojazdem, badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu;
4) sprawdzania stanu technicznego, wyposażenia, ładunku, wymiarów, masy lub nacisku osi pojazdu znajdującego się na drodze;
4a)73) odczytu w czasie kontroli wskazania drogomierza pojazdu, drogomierza pojazdu holowanego oraz drogomierza pojazdu przewożonego wraz z jednostką miary;
5) sprawdzania zapisów tachografu;
6) zatrzymania, w przypadkach przewidzianych w ustawie, dokumentów stwierdzających uprawnienie do kierowania pojazdem lub jego używania oraz karty kierowcy w przypadkach przewidzianych w:
a) art. 26 ust. 7 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym i uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz. Urz. UE L 60 z 28.02.2014, str. 1),
b) art. 11 ust. 4 lit. c załącznika do Umowy europejskiej dotyczącej pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (AETR), sporządzonej w Genewie dnia 1 lipca 1970 r. (Dz. U. z 2014 r. poz. 409);
7) wydawania poleceń:
a) osobie, która spowodowała przeszkodę utrudniającą ruch drogowy lub zagrażającą jego bezpieczeństwu, albo osobie odpowiedzialnej za utrzymanie drogi,
b) kontrolowanemu uczestnikowi ruchu – co do sposobu jego zachowania;
8) uniemożliwienia:
a) kierowania pojazdem osobie znajdującej się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu,
b) korzystania z pojazdu, którego stan techniczny, ładunek, masa lub nacisk osi zagrażają bezpieczeństwu lub porządkowi ruchu, powodują uszkodzenie drogi albo naruszają wymagania ochrony środowiska,
c) korzystania z pojazdu zarejestrowanego w kraju niebędącym państwem członkowskim, jeżeli kierujący nim nie okazał dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub dowodu opłacenia składki za to ubezpieczenie,
d) kierowania pojazdem przez osobę nieposiadającą wymaganych dokumentów uprawniających do kierowania lub używania pojazdu;
9) używania przyrządów kontrolno-pomiarowych, a w szczególności do badania pojazdu, określania jego masy, nacisku osi lub prędkości, stwierdzania naruszenia wymagań ochrony środowiska oraz do stwierdzania stanu trzeźwości kierującego;
9a) używania urządzeń rejestrujących;
10) usuwania lub przemieszczania pojazdu w przypadkach, o których mowa w art. 130a ust. 1–3;
11) kontroli przewozu drogowego towarów niebezpiecznych oraz wymagań związanych z tym przewozem;
11a) kontroli transportu odpadów w rozumieniu ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach oraz wymagań związanych z tym transportem;
11b) zrywania plomb celem fizycznej kontroli przewożonych odpadów;
12) używania urządzeń nagłaśniających, sygnalizacyjnych lub świetlnych, służących do wydawania wiążących poleceń uczestnikowi ruchu;
13) występowania w uzasadnionym przypadku z wnioskiem o ocenę stanu zdrowia kierującego pojazdem;
13a) występowania do starosty z wnioskiem o skierowanie kierowcy lub osoby posiadającej pozwolenie na kierowanie tramwajem na egzamin sprawdzający kwalifikacje, jeżeli istnieją uzasadnione i poważne zastrzeżenia co do kwalifikacji tej osoby;
14) pilotowania pojazdów, z wyłączeniem pojazdów nienormatywnych pilotowanych zgodnie z art. 64 ust. 1 pkt 3.
