Pytanie Czytelnika: Witam serdecznie. Chciałbym rozwiać swoje wątpliwości. Mianowicie czy osoba, której dokument podkreślam dokument prawa jazdy, został zatrzymany a nie została jeszcze nadana decyzja o cofnięciu uprawnień przez sad lub starostę (180a lub 244kk) a w systemie CEK widnieje tylko informacja prawo jazdy zatrzymane to czy kierowca wypełnia znamiona wykroczenia z art. 94 par. 1? Czytelnik
Odpowiada Marek Górny, ekspert tyg. PRAWO DROGOWE@NEWS: Witam. Odpowiadając na zapytanie naszego Czytelnika należy odnieść się do bardzo często mylonych pojęć jakimi są zatrzymanie prawa jazdy, a cofnięcie lub utrata uprawnień do kierowania pojazdami.
Po pierwsze Policja ma prawo zatrzymać prawo jazdy w ściśle określonych przypadkach określonych art. 135 ustawy z dnia 20 czerwca1997 roku - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. t.j. z roku 2017 poz. 1260 z późn. zm.). Postępowanie z zatrzymanym dokumentem regulują zapisy art. 135 ust. 2-4, art.136 w/w ustawy. Fakt zatrzymania prawa jazdy nie jest równoznaczny z utratą lub cofnięciem uprawnień do kierowania pojazdami. Podkreśla to wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 25 lutego 2014 r., znak sprawy: II SA/Rz 803/13. W przywołanym orzeczeniu sąd stwierdził, że decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy nie jest tożsama z decyzją o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami. Wniosek ten Sąd oparł na treści art. 102 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o kierujących pojazdami Dz. U. t.j. z roku 2017 poz. 978 z późn. zm.).
Stąd też odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Gdyż z jednej strony, dopiero wydanie prawomocnego postanowienia lub wyroku może oznaczać utratę uprawnień. Do tego czasu należy uznać za osobę, która posiada uprawnienia do kierowania. Fakt kierowania pojazdem bez posiadania stosownego dokumentu jest wykroczeniem art. 95 Kodeksu wykroczeń (Dz. U. t.j. z roku 2018 poz. 618 z późn. zm.) „Kto prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu pojazd, nie mając przy sobie wymaganych dokumentów, podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany”.
Z drugiej strony rozumiejąc prewencyjny charakter zatrzymani prawa jazdy uważa się, że po upływie ważności określonej na pokwitowaniu (art. 136 ustawy) kierowca nie powinien prowadzić pojazdu. Pogląd ten uważa się za nazbyt surowy, gdyż formalnie do czasu prawomocnej decyzji kierowca posiada uprawnienia.
Jednakże w przypadku zatrzymania kierującego w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu, albo środka działającego podobnie do alkoholu - uprawnienia do kierowania zostają zawieszone od czasu zatrzymania dokumentu prawa jazdy do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia na podstawie art. 104a ustawy o kierujących pojazdami:
1. Uprawnienia do kierowania pojazdami osoby, której zatrzymano dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdami w trybie art. 135 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym, ulegają zawieszeniu na okres od dnia zatrzymania dokumentu przez uprawniony organ do dnia wydania postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy.
2. Do osób, o których mowa w ust. 1, których uprawnienia zostały zawieszone, stosuje się przepisy dotyczące cofnięcia uprawnień do kierowania pojazdami.
Zapis ten wprowadza dodatkowe pojęcie „zawieszenie uprawnień”, które jest tożsame z nie posiadaniem uprawnień. Analogicznie jak w przypadku przekroczenia prędkości w obszarze zabudowanym, gdzie nie cofa się uprawnień, lecz zatrzymuje prawo jazdy na okres odbycia kary. Jest to praktycznie zawieszenie uprawnień na wspomniany czas.
Jedną z przesłanek do utraty uprawnień jest min. prawomocne postanowienie lub wyrok Sądu w wyniku postępowania. Na tej podstawie Starosta wydaje decyzję o cofnięciu uprawnień (art. 103 ustawy o kierujących pojazdami). W konsekwencji tej decyzji traci się uprawnienia do kierowania pojazdami w zakresie i czasie zgodnym z decyzją Sądu.
Podsumowanie: Fakt zatrzymania prawa jazdy przez Policję, nie jest tożsamy z utratą uprawnień do kierowania. Jeżeli nie zachodzą okoliczności opisane w art. 104 a ustawy o kierujących, to do momentu wydania prawomocnej decyzji o cofnięciu uprawnień osoba nie narusza prawa w zakresie art. 94 § 1 kodeksu wykroczeń - „Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze grzywny”.
Jednakże w praktyce unikałbym prowadzenia pojazdu bez posiadania dokumentu uprawniającego do kierowania. Może to mieć konsekwencje prawne (mandat) oraz problemy z odszkodowaniem w przypadku ewentualnej kolizji lub wypadku.
Marek Górny (Kraków)
