Mariusz Bukowski – ekspert w zakresie ruchu drogowego i transportu drogowego - odpowiada na pytanie przesłane do redakcji tygodnika PRAWO DROGOWE@NEWS [kliknij]. Czytelnik zgłosił wątpliwość w kwestii dopuszczalności demontażu przegrody w samochodzie ciężarowym. Zachęcamy do lektury - tego niezwykle precyzyjnego oraz ważnego dla bezpiecznego użytkowania pojazdu – artykułu. Redakcja
***
Odpowiadając na pytanie przesłane do Redakcji dotyczące kwestii dopuszczalności usunięcia ściany grodziowej w samochodach ciężarowych, na wstępie trzeba oddzielić od siebie kwestie podatkowe od zagadnień konstrukcyjnych, które to determinują zasady dopuszczenia pojazdu do ruchu. Jak stwierdza autor zapytania (czytelnik): „Właściciel pojazdu jest zwykłym konsumentem, osobą fizyczną, nie prowadzi działalności gospodarczej; posiada samochód do celów prywatnych i jest to jedno z wielu dostępnych na rynku aut dostawczych, które występują na rynku jako samochody osobowe lub ciężarowe w zależności od wersji. W opisywanym przykładzie jest to samochód ciężarowy, który posiada w dowodzie rejestracyjnym kategorię N1 (pojazd o masie maksymalnej nieprzekraczającej 3,5 tony). Pojazd jest zarejestrowany na dwie osoby, posiada jeden rząd siedzeń (kierowca i pasażer), następnie występuje ściana grodziowa stała wykonana fabrycznie, a dalej przestrzeń załadunkowa. Ot, typowy bus transportowy.”
W takim stanie rzeczy, gdy nie mają znaczenia kwestie należytego rozliczenia podatku VAT, definicje pojazdu zawarte w przepisach podatkowych ani wymogi techniczne tam opisane, nie muszą być brane pod uwagę. Dla użytkownika takiego pojazdu liczą się wyłącznie warunki użytkowania tego samochodu w ruchu drogowym i zagadnienia związane z dopuszczeniem tego pojazdu do ruchu – co w praktyce oznacza określenie warunków jakie będą weryfikowane przez uprawnionego diagnostę podczas każdego okresowego badania technicznego pojazdu.
Zgodnie z przepisami ustawy - Prawo o ruchu drogowym pojazd uczestniczący w ruchu ma być tak zbudowany, wyposażony i utrzymany, aby mówiąc najogólniej korzystanie z niego było bezpieczne i nieuciążliwe. Dla pojazdu dopuszczanego do ruchu po raz pierwszy, najważniejszym warunkiem do spełnienia jest wydanie dla niego homologacji typu WE pojazdu lub typu pojazdu (nazywana inaczej homologacją całopojazdową), potwierdzającą spełnienie wymagań technicznych przez określony typ pojazdu, wskazanych aktualnie w przepisach Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/858 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz układów, komponentów i oddzielnych zespołów technicznych przeznaczonych do tych pojazdów, zmieniające rozporządzenie (WE) nr 715/2007 i (WE) nr 595/2009 oraz uchylające dyrektywę 2007/46/WE. Organem wydającym decyzję o homologacji typu UE pojazdu lub typu pojazdu, w oparciu o badania przeprowadzone przez jednostkę uprawnioną, jest w Polsce Transportowy Dozór Techniczny a wyciąg ze świadectwa homologacji stanowi podstawę do zarejestrowania takiego pojazdu. Zgodnie z unijnymi kryteriami kwalifikowania pojazdów do kategorii N1 (samochody ciężarowe o DMC nieprzekraczającej 3,5 tony), co do zasady przedziały, w których znajdują się miejsca siedzące, muszą być zupełnie oddzielone od przestrzeni ładunkowej a wymogi te muszą być spełnione w przypadku wszystkich wariantów i wersji w ramach typu pojazdu. To powoduje, że pojazd, który został w wyniku przeprowadzonych badań homologacyjnych zakwalifikowany jako samochód ciężarowy kategorii N1, powinien być wyposażony w fabryczną przegrodę a jej demontaż oznacza dokonanie zmian konstrukcyjnych nieobjętych badaniami homologacyjnymi.
Pojazd samochodowy podczas późniejszej eksploatacji jest poddawany okresowym badaniom technicznym podczas których weryfikowany jest stan faktyczny - czyli diagnosta sprawdza, czy pojazd dalej odpowiada właściwym warunkom technicznym (również tym, które obowiązywały podczas badań homologacyjnych) oraz czy wszystkie elementy jego wyposażenia działają poprawnie. Tak więc uprawniony diagnosta powinien wykazać się takim poziomem wiedzy technicznej, który pozwoli mu na dokonanie właściwej oceny, zaś podstawą prawną i wyznaczeniem przyjętej podczas badania metodyki, są wytyczne zawarte w przepisach krajowych, pozostających w ścisłym związku z przepisami Regulaminów Technicznych EKG ONZ oraz dyrektyw WE wyznaczających ramy norm homologacyjnych.
W § 8 ust. 4 pkt 7 obowiązującego dziś Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia wskazano, że wnętrze kabiny kierowcy oraz pomieszczenia przeznaczonego do przewozu osób w samochodzie ciężarowym, powinno być oddzielone od przestrzeni ładunkowej trwałą przegrodą o odpowiedniej wytrzymałości. Jednak należy zwrócić uwagę na to, że ten przepis stosuje się do samochodu ciężarowego zarejestrowanego po raz pierwszy w okresie od dnia 30 maja 1999 roku do dnia 31 grudnia 2016 roku - a warunku tego mogą nie spełniać jedynie samochody ciężarowe objęte świadectwem homologacji typu pojazdu wydanym zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2007/46/WE z dnia 5 września 2007 r. ustanawiającą ramy dla homologacji pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz układów, części i oddzielnych zespołów technicznych przeznaczonych do tych pojazdów i zarejestrowane po raz pierwszy po dniu 29 kwietnia 2009 r.
Co w takim razie w przypadku pozostałych pojazdów?
Pojazdy te nadal muszą spełniać warunki obowiązujące podczas przeprowadzonych badań homologacyjnych, o czym była mowa powyżej. Natomiast w przypadku pojazdu, w którym dokonano zmian konstrukcyjnych lub wymiany elementów powodujących zmianę danych w dowodzie rejestracyjnym będzie miał zastosowanie § 8 ust. 4 pkt 9 omawianego rozporządzenia, stanowiący o tym, że wnętrze kabiny kierowcy oraz pomieszczenia przeznaczonego do przewozu osób w samochodzie ciężarowym o podrodzaju VAN, o maksymalnej masie całkowitej do 7,5 tony, powinno być oddzielone od przestrzeni ładunkowej trwałą przegrodą o wytrzymałości określonej w § 1 załącznika nr 14 do rozporządzenia a spełnienie tych wymagań powinno być potwierdzone przez jednostkę uprawnioną do prowadzenia badań homologacyjnych typu WE pojazdu/typu pojazdu kategorii N.
Należy też zwrócić uwagę na to, że wskazana w § 8 ust. 4 pkt 8 omawianego rozporządzenia liberalizacja wymogów dotyczących przegrody stosowanej w samochodzie ciężarowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 2,5 t, dotyczy wyłącznie samochodu ciężarowego wskazane w pkt 7 tego przepisu a więc zarejestrowanego po raz pierwszy w okresie od dnia 30 maja 1999 r. do dnia 31 grudnia 2016 r. a w odniesieniu do pojazdów zarejestrowanych po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dotyczy pojazdów zarejestrowanych po dniu 13 marca 2003 r. (vide § 58 rozporządzenia). Tu z uwagi na mniejszą dopuszczalną masę całkowitą pojazdu, a co za tym idzie mniejszą ładowność, prawo wyjątkowo dopuszcza zastosowanie przegrody, która powinna być pełna na całym poprzecznym przekroju wnętrza pojazdu, co najmniej do wysokości odpowiadającej 80% wysokości oparć siedzeń znajdujących się przed nią.
Podsumowując niniejsze rozważania, należy uznać, że w świetle obowiązujących przepisów, demontaż przegrody w samochodzie ciężarowym nie powinien mieć miejsca a utrzymanie pierwotnych warunków, jakie były spełnione w czasie badań homologacyjnych jest koniecznością. Każdy nabywca takiego pojazdu powinien zdawać sobie sprawę z tego, że kupując samochód ciężarowy trzeba liczyć się z pewnymi ograniczeniami wynikającymi z jego konstrukcji i przyjąć, że ściana grodziowa jest elementem gwarantującym bezpieczeństwo jego użytkowania.
Mariusz Bukowski,
ekspert w zakresie ruchu drogowego i transportu drogowego. Magister inżynier, wykładowca akademicki, nauczyciel przedmiotów zawodowych, trener szkoleniowiec, pasjonat motoryzacji, rzeczoznawca samochodowy, egzaminator osób ubiegających się uprawnienia do kierowania pojazdami, doradca do spraw bezpieczeństwa w przewozie towarów niebezpiecznych
