15 maja br. do Sejmu wpłynął projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach dotyczących regulacji stanu prawnego niektórych dróg ogólnodostępnych (druk nr 3278 [kliknij]). Celem regulacji ma być uporządkowanie stosunków własnościowych w sferze infrastruktury drogowej. Propozycję prezydencką poddano opinii organizacji samorządowych, procedowanie odbywało się także w Komisji Infrastruktury oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej. Senat poprawek nie wniósł. 2 sierpnia ustawa została podpisana.
Ustawa określa: szczególne rozwiązania dotyczące nabywania przez gminę własności niektórych nieruchomości gruntowych użytkowanych jako drogi ogólnodostępne; organy właściwe w sprawach dotyczących regulacji stanu prawnego niektórych nieruchomości gruntowych użytkowanych jako drogi ogólnodostępne; zasady ustalania odszkodowania za niektóre nieruchomości gruntowe użytkowane jako drogi ogólnodostępne. Autorzy projektu uzasadnili swoją propozycję następująco: „Projektowana ustawa ma na celu ułatwienie nabywania przez gminy własności nieruchomości pozostających w ich władaniu w dniu wejścia w życie ustawy od co najmniej 20 lat i zajętych pod drogi, które nie zostały zaliczone do kategorii dróg publicznych, a są drogami ogólnodostępnymi o utwardzonej powierzchni, po których odbywa się ruch pojazdów i pieszych, przeznaczone do korzystania przez nieokreśloną liczbę użytkowników, stanowiące uzupełnienie sieci dróg służących miejscowym potrzebom, funkcjonalnie zbliżone do dróg publicznych i połączone z drogami publicznymi.
Zamiarem projektodawcy jest stworzenie narzędzia prawnego umożliwiającego rozwiązanie szeregu problemów występujących w codziennej praktyce administracyjnej. Z proponowanych rozwiązań skorzystają samorządy, w tym w zakresie uporządkowania stosunków własnościowych w ważnej sferze infrastruktury drogowej, a także mieszkańcy setek gmin.
Występujące problemy związane z brakiem uregulowania stanu prawnego niektórych dróg dotyczą szczególnie terenów górskich i podgórskich, objętych kiedyś zaborem austriackim (woj. małopolskie, podkarpackie, śląskie).”.
Przewidywane skutki regulacji. Kancelaria Prezydenta podejmując tę inicjatywę ustawodawczą kierowała się koniecznością uporządkowania stosunków własnościowych dotyczących infrastruktury drogowej szczególnie terenów wiejskich i podgórskich. Wskazywano na zaszłości historyczne w woj. małopolskim, podkarpackim i śląskim. W ocenie autorów regulacji nie ulega wątpliwości, że projektowana ustawa przyniesie korzystne skutki społeczno-gospodarcze. Dzięki przyjętym rozwiązaniom usunięta zostanie dyskryminacja tysięcy mieszkańców małych osiedli, dotycząca pozbawienia ich możliwości korzystania z należnych im praw. Natomiast samorządy uzyskają możliwość właściwego wykonywania swoich zadań ustawowych dla dobra społeczności lokalnej, w tym prowadzenia na tych nieruchomościach inwestycji drogowych lub dokonywania bieżących nakładów na ich utrzymanie w należytym stanie.
Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. (jm)
***
Informacja w sprawie ustawy z dnia 13 lipca 2023 o szczególnych rozwiązaniach dotyczących regulacji stanu prawnego niektórych dróg ogólnodostępnych
Uchwalona ustawa ma na celu ułatwienie nabywania przez gminy własności nieruchomości zajętych pod drogi ogólnodostępne stanowiące uzupełnienie sieci dróg służących potrzebom wspólnot lokalnych. Ustawa pozwali na uporządkowanie stosunków własnościowych w ważnej sferze infrastruktury drogowej, a w konsekwencji pozwoli także dokonywać nakładów inwestycyjnych na drogi, do których dotychczas gminy nie posiadały tytułu prawnego.
Ustawa pozwoli na nabywanie przez gminy własności nieruchomości pozostających w ich władaniu w dniu wejścia w życie ustawy od co najmniej 20 lat i zajętych pod drogi, które nie zostały zaliczone do kategorii dróg publicznych a są drogami ogólnodostępnymi, o utwardzonej powierzchni, po których odbywa się ruch pojazdów i pieszych, przeznaczonych do korzystania przez nieokreśloną liczbę użytkowników, stanowiące uzupełnienie sieci dróg służących miejscowym potrzebom, funkcjonalnie zbliżone do dróg publicznych i połączone z drogami publicznymi.
Ustawa określa:
1) szczególne rozwiązania dotyczące nabywania przez gminę własności niektórych nieruchomości gruntowych użytkowanych jako drogi ogólnodostępne;
2) organy właściwe w sprawach dotyczących regulacji stanu prawnego niektórych nieruchomości gruntowych użytkowanych jako drogi ogólnodostępne;
3) zasady ustalania odszkodowania za niektóre nieruchomości gruntowe użytkowane jako drogi ogólnodostępne.
Nabycie własności nieruchomości nastąpi na podstawie decyzji o nabyciu nieruchomości wydawanej przez właściwego miejscowo starostę wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
Ustawa ma charakter jednostkowego i szczególnego unormowania prawnego, umożliwiającego trwałe uregulowanie stanu prawnego nieruchomości gruntowych użytkowanych jako drogi ogólnodostępne, niemające jednak statusu dróg publicznych.
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) może złożyć wniosek o wydanie decyzji o nabyciu nieruchomości najpóźniej do dnia 31 grudnia 2035 r.
W przypadku, gdy co najmniej 2/3 właścicieli nieruchomości stanowiących dojazd do co najmniej 10 nieruchomości zabudowanych, wystąpi do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o złożenie wniosku o wydanie decyzji o nabyciu nieruchomości, wójt (burmistrz, prezydent miasta) składa wniosek o wydanie decyzji o nabyciu nieruchomości w terminie 6 miesięcy od dnia wystąpienia z wnioskiem przez właścicieli nieruchomości albo wskazuje przyczyny, z uwagi na które wniosek nie może być złożony.
W art. 6 ustawy uregulowano, co zawiera decyzja o nabyciu oraz skutki jakie wywołuje. Co istotne, z dniem, w którym decyzja o nabyciu nieruchomości stała się ostateczna nieruchomości lub ich części zajęte pod drogi ogólnodostępne, stają się własnością gminy.
Jeżeli nieruchomości te lub prawa użytkowania wieczystego tych nieruchomości są obciążone ograniczonymi prawami rzeczowymi, z dniem, w którym decyzja o nabyciu nieruchomości stała się ostateczna, prawa te wygasają, za odszkodowaniem.
Konsekwencją przejścia na własność gminy nieruchomości zajętych pod drogę ogólnodostępną jest uzyskanie przez taką drogę statusu drogi publicznej zaliczanej do kategorii dróg gminnych.
Jeżeli własnością gminy stała się część nieruchomości, a pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystania na dotychczasowe cele, wójt (burmistrz, prezydent miasta) jest obowiązany do nabycia tej części nieruchomości, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości, w imieniu i na rzecz gminy.
Za nieruchomości, użytkowanie wieczyste oraz ograniczone prawa rzeczowe do nieruchomości lub ich części, które przeszły na własność gminy, przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między gminą a dotychczasowym właścicielem, użytkownikiem wieczystym lub osobą, której przysługuje ograniczone prawo rzeczowe do nieruchomości. Uzgodnienia dokonuje się w formie pisemnej pod rygorem nieważności.
Jeżeli w terminie 2 miesięcy od dnia, w którym decyzja o nabyciu nieruchomości stała się ostateczna, nie dojdzie do uzgodnienia, wysokość odszkodowania ustala starosta w drodze decyzji w terminie 30 dni od dnia wszczęcia postępowania.
Należy wskazać, że wprowadzone rozwiązania, mają co do zasady charakter fakultatywny, co oznacza że to gmina będzie decydowała czy chce z nich skorzystać i nabyć daną nieruchomość czy też nie, ewentualnie na jakich warunkach.
Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Źródło: Kancelaria Prezydenta RP
