Urząd Transportu Kolejowego opublikował „Sprawozdanie ze stanu bezpieczeństwa ruchu kolejowego za rok 2022” [kliknij]. Jak się dowiadujemy, wskaźnik wypadków utrzymuje się tu, a nawet wskazuje na malejącą tendencję. Liczba ofiar śmiertelnych wypadków na przejazdach kolejowo-drogowych wyniosła 41 i była mniejsza o 7 osób w porównaniu z 2021 r. W 2022 r. liczba przejazdów kolejowo-drogowych funkcjonujących na czynnych liniach krajowej sieci kolejowej zarządzanej przez 13 zarządców infrastruktury spadła o 74 (0,61%) i według stanu na 31 grudnia 2022 r. wynosiła 12 098.
Jak wskazał Urząd Transportu Kolejowego rok 2022 to pierwszy od 15 lat, w którym żaden wypadek na kolei nie został zakwalifikowany jako poważny. Odnotowano w sumie 644 wypadki (517 na liniach kolejowych i 127 na bocznicach). W porównaniu do 2021 r. liczba wypadków spadła o 18 (2,7%). W wypadkach kolejowych w 2022 r. zginęło 165 osób - niestety, o 16 więcej niż w 2021 r. Największy wzrost liczby ofiar - do 124 ze 101 - to wypadki z udziałem osób i poruszających się pojazdów kolejowych. Liczba ofiar śmiertelnych wypadków na przejazdach kolejowo-drogowych wyniosła 41 i była mniejsza o 7 osób w porównaniu z 2021 r.
W dokumencie czytamy: „Jednym z czynników wpływających na ryzyko zdarzeń jest liczba przejazdów i przejść oraz rodzaj ich zabezpieczenia. W 2022 r. liczba przejazdów kolejowo-drogowych funkcjonujących na czynnych liniach krajowej sieci kolejowej zarządzanej przez 13 zarządców infrastruktury spadła o 74 (0,61%) i według stanu na 31 grudnia 2022 r. wynosiła 12 098. Od kilku lat widoczny jest trend spadkowy, który należy oceniać pozytywnie - ponieważ mniej skrzyżowań z drogami w poziomie torów oznacza mniejsze prawdopodobieństwo wypadku. PKP PLK, na koniec 2022 r. zarządzały, podobnie jak w 2021 r., 95,9% przejazdów w kraju, i w 2022 r. spółka zlikwidowała 68 przejazdów. Liczba przejazdów spadła również u zarządców JSK i Maczki-Bór, a wzrosła zarządców WKD i CARGOTOR, natomiast na obszarze działalności pozostałych nie uległa zmianie. Jedynym zarządcą, który od początku swojej działalności nie posiada ani jednego przejazdu kolejowo-drogowego i przejścia jest PKM. Istotnym czynnikiem wpływającym na poziom bezpieczeństwa jest również sposób zabezpieczenia przejazdów i przejść. W 2022 r., podobnie jak w latach wcześniejszych, w Polsce najliczniejszą grupę stanowiły przejazdy kategorii D, a więc wyposażone jedynie w krzyż św. Andrzeja lub krzyż św. Andrzeja i znak B-20 „stop”. Przejazdów tej kategorii było 5 225, co stanowiło 43,2% ogólnej liczby przejazdów i przejść. Drugą co do liczebności grupą były niezmiennie przejazdy kategorii A - 2 194 sztuk, z udziałem 18,1%, a trzecią przejazdy kategorii C - 1 675 (13,8%). Liczba przejazdów kategorii B wynosiła 1 586 (13,1% wszystkich przejazdów), natomiast przejazdów kategorii F 945 (7,8%). Przejścia dla pieszych kategorii E (473) stanowiły 3,9% ogółu przejazdów i przejść na czynnych liniach. Rok 2022 był kolejnym, w którym największy spadek odnotowano w przypadku przejazdów kategorii D. W porównaniu do 2021 r., przejazdów tej kategorii było mniej o 236 (-4,3%). Tempo spadku jest ponownie nieco niższe niż w 2020 r., gdy ubyło 489 (-7,7%) przejazdów kategorii D. Łącznie w latach 2018-2022 liczba przejazdów kategorii D spadła o 1 355, a ich udział w ogólnej liczbie przejazdów zmalał o 8,2 punktu procentowego, z 51,4% do 43,2%. W 2022 r. spadła także liczba przejazdów kategorii A o 55 sztuk (-2,4%). Wzrosty odnotowano natomiast w przypadku przejazdów kategorii B - o 76 sztuki (5%), kategorii C - o 60 sztuk (3,7%), kategorii F - o 78 sztuk (9%) oraz przejść przez tory kategorii E o 3 sztuk (0,6%). Opisane zmiany potwierdzają obserwowany wieloletni trend. Od 2018 r. liczba przejazdów i przejść w Polsce spadła o 703 sztuki. Zmniejszenie liczby następowało najczęściej w wyniku likwidacji lub zastąpienia przejazdów i przejść w poziomie szyn skrzyżowaniami bezkolizyjnymi - wiaduktami lub tunelami. Wyraźnie zauważalna jest również zmiana struktury udziału poszczególnych kategorii przejazdów i przejść. W dalszym ciągu spada liczba przejazdów kategorii D, niewyposażonych w dodatkowe urządzenia zabezpieczające, przy wzroście liczebności przejazdów kategorii B i C, które zapewniają wyższy poziom zabezpieczenia i - w odróżnieniu od przejazdów kategorii A - nie wymagają obsługi przez personel. Wyraźny wzrostowy trend obserwowany jest w zakresie liczebności przejazdów kategorii F, które jako jedyne mogą być stosowane na drogach niepublicznych.
W 2022 r. odnotowano spadek liczby wypadków na przejazdach kolejowo-drogowych i przejściach. Doszło w tym okresie do 181 wypadków, w których zginęło 41 osób, a 103 zostało rannych, w tym 20 ciężko. Rok 2022 był pierwszym od 2015 r., w którym żadnego z zaistniałych wypadków nie zakwalifikowano jako poważnego. Po odnotowanym w 2021 r. wzroście liczby wypadków, w 2022 r. nastąpiła poprawa w zakresie bezpieczeństwa na przejazdach kolejowo-drogowych i przejściach. Liczba wypadków była niższa o 35 niż rok wcześniej, co stanowi spadek o 16,2%.
Tak jak w latach poprzednich do największej liczby wypadków (101) doszło na przejazdach kategorii D, jednak była to liczba niższa o 41 zdarzeń (spadek o 28,9%) niż w roku 2021. Spadek liczby wypadków odnotowano również na przejazdach kat. B - o 7 mniej niż w 2021 r. (z 24 do 17, spadek o 29,2%), dojściach do peronów - spadek z 3 do 1 (spadek o 66,7%) oraz przejazdach kat. F - o 1 wypadek mniej niż w 2021 r. (z 1 do 0, spadek o 100%). Największy wzrost liczby wypadków w stosunku do 2021 r. nastąpił na przejściach kat. E z 1 do 7 (wzrost o 600%). Wzrost nastąpił również na przejazdach kat. A z 9 do 10 wypadków (wzrost o 11,1%) oraz kat. C - z 36 do 45 wypadków, czyli o 25%. Udział procentowy wypadków na poszczególnych kategoriach przejazdów kolejowo-drogowych i przejść w 2022 r. uległ zmianie w stosunku do roku 2021. Największy udział wynoszący 55,8% nadal miały wypadki na przejazdach kategorii D, niewyposażonych w urządzenia ostrzegania (sygnalizacja świetlna) ani urządzenia zabezpieczenia (rogatki lub półrogatki), ale udział ten był niższy o 9,9 punktu procentowego niż w roku 2021, kiedy to wynosił 65,7%. W dalszej kolejności największy udział wypadków odnotowano na przejazdach kategorii C i dla tej kategorii odnotowano wzrost z 16,7% w 2021 r. do poziomu 24,9% (o 8,2 punktu procentowego). Wyraźny wzrost udziału, o 3,4 punktu procentowego wystąpił również dla przejść kategorii E (0,5% udział w 2021 r.). Niewielkie zmiany udziału nastąpiły natomiast w kategorii A (wzrost z 4,2% do 5,5% w 2022 r.) i kategorii B (9,4% w stosunku do 11,1% w 2021 r.).
Dla pełniejszego zobrazowania bezpieczeństwa na przejazdach i przejściach poszczególnych kategorii wyliczony został miernik wypadkowości stanowiący stosunek liczby wypadków do liczby przejazdów danej kategorii. Tak obliczony wskaźnik pozwala stwierdzić, na których przejazdach statystycznie najczęściej dochodzi do wypadków. W roku 2022, w przeciwieństwie do lat ubiegłych, najbardziej niebezpieczne okazały się przejazdy kategorii C. Przejazdy tej kategorii wyposażone są w samoczynną sygnalizację przejazdową, która za pomocą sygnałów świetlnych i dźwiękowych sygnalizuje użytkownikom drogi fakt zbliżania się pociągu i konieczność zatrzymania się przed przejazdem. Występowanie zdarzeń na przejazdach tej kategorii z zasady związane jest albo z awarią systemu ostrzegającego kierowców, albo zignorowaniem przez kierowcę ostrzeżenia. W 2022 r. wszystkie odnotowane wypadki wystąpiły z przyczyn zależnych od użytkowników drogi - w wyniku niezastosowania się kierowców do obowiązujących przepisów i zignorowania konieczności zatrzymania się przed przejazdem.
Dane dotyczące struktury uczestników ruchu drogowego biorących udział w wypadkach w 2022 r. nie odbiegają zasadniczo od lat poprzednich. Dominującą grupą byli kierowcy samochodów osobowych - 123 przypadki.
W 17 wypadkach uczestniczyli piesi, w 18 - kierowcy samochodów ciężarowych, natomiast w 5 - kierowcy samochodów dostawczych. W 5 wypadkach brali udział kierowcy ciągników rolniczych, a w 6 rowerzyści. Inni uczestnicy ruchu drogowego (np. kierowcy autobusu) brali udział w sumie w 7 zdarzeniach.
Spadkowi liczby wypadków na przejazdach kolejowo-drogowych i przejściach w 2022 r. towarzyszył spadek liczby ofiar śmiertelnych. W 2022 r. zginęło 41 osób, o 7 mniej niż w 2021 r. (-14,6%). W 2022 r., inaczej niż w poprzednich latach, najwięcej osób zginęło na przejazdach kolejowo-drogowych kategorii C - 16, o 9 więcej niż rok wcześniej (wzrost o 128%). Wzrosła także liczba ofiar na przejściach kategorii E - zginęły tam 3 osoby, podczas gdy rok wcześniej nie odnotowano ofiar w tych miejscach. Na przejazdach pozostałych kategorii liczba ofiar spadła lub pozostała na poziomie z 2021 r. W przypadku przejazdów kategorii B i D liczba zabitych spadła odpowiednio o 55,6% i 42,3%. W 2022 r. żadna osoba nie zginęła na dojściach do peronów, co stanowi spadek o 100% w stosunku do 2021 r. Nie odnotowano również ofiar śmiertelnych na przejazdach kategorii F. Na przejazdach kategorii A również nie odnotowano zmiany w stosunku do roku 2021 - w obydwu tych latach w wypadkach na przejazdach tej kategorii śmierć poniosły 3 osoby.
Liczba osób ciężko rannych w wypadkach na przejazdach kolejowo-drogowych i przejściach w 2022 r. wzrosła z 17 do 20 osób (o 17,6%). Największy wzrost liczby osób, które odniosły ciężkie obrażenia w wypadkach na przejazdach odnotowano dla kategorii D - z 11 osób w 2021 r. do 15 w 2022 r. (wzrost o 36,4%). Wzrosła też liczba osób ciężko rannych w wypadkach na przejazdach kategorii A oraz B – zmiana odpowiednio z 1 osoby w 2021 r. do 2 w 2022 r. (wzrost o 100%) oraz 1 osoba ciężko ranna w porównaniu do braku ciężko rannych w 2021 r.zdarzeń na przejazdach kategorii C oraz E (odpowiednio o 50% i 100%).
W 2022 r. spadły wskaźniki śmiertelności w wypadkach na przejazdach kategorii B i D, wzrosły natomiast na przejazdach kategorii A, C i E. Statystycznie w 2022 r. największe ryzyko ofiary śmiertelnej było na przejazdach kategorii C, jednak jak pokazują analizy z lat poprzednich, kategorie przejazdów z najwyższym wskaźnikiem śmiertelności nie są stałe.
nastąpiły natomiast w kategorii A (wzrost z 4,2% do 5,5% w 2022 r.) i kategorii B (9,4% w stosunku do 11,1% w 2021 r.). Dla pełniejszego zobrazowania bezpieczeństwa na przejazdach i przejściach poszczególnych kategorii wyliczony został miernik wypadkowości stanowiący stosunek liczby wypadków do liczby przejazdów danej kategorii. Tak obliczony wskaźnik pozwala stwierdzić, na których przejazdach statystycznie najczęściej dochodzi do wypadków. W roku 2022, w przeciwieństwie do lat ubiegłych, najbardziej niebezpieczne okazały się przejazdy kategorii C. Przejazdy tej kategorii wyposażone są w samoczynną sygnalizację przejazdową, która za pomocą sygnałów świetlnych i dźwiękowych sygnalizuje użytkownikom drogi fakt zbliżania się pociągu i konieczność zatrzymania się przed przejazdem. Występowanie zdarzeń na przejazdach tej kategorii z zasady związane jest albo z awarią systemu ostrzegającego kierowców, albo zignorowaniem przez kierowcę ostrzeżenia. W 2022 r. wszystkie odnotowane wypadki wystąpiły z przyczyn zależnych od użytkowników drogi - w wyniku niezastosowania się kierowców do obowiązujących przepisów i zignorowania konieczności zatrzymania się przed przejazdem.
