P-21 „powierzchnia wyłączona”. ale właściwie co jest zabronione? (fot. Jolanta Michasiewicz)
Pytanie Czytelnika portalu PRAWO DROGOWE@NEWS: W internetowej dyskusji w związku z definicją znaku P-21 część użytkowników wskazuje, że definicja zabrania „wjeżdżania i zatrzymywania się”, czyli zabrania wyłącznie obu czynności jednocześnie. Jak należy interpretować ten znak w takim razie?
Odpowiada mł. insp. Jacek Mnich: W przepisach ogólnych wskazanych w rozdziale 1 Rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie znaków i sygnałów drogowych (z.s.d. - Dz. U. 2019 r. poz. 454) mówi się, że ”(...) na drogach stosuje się (...) znaki i sygnały drogowe m.in. jako znaki poziome w postaci linii, napisów i symboli umieszczonych na nawierzchni drogi (par. 1 ust. 3 pkt 2). W rozdziale 4 cyt. rozporządzenia określa się znaczenie znaków poziomych, w tym znaku o symbolu P-21 „powierzchnia wyłączona” - oznaczającą powierzchnię drogi, na którą wjazd i zatrzymanie są zabronione (par. 90 ust. 5).
W celu lepszego zrozumienia celu w jakim stosuje się znak poziomy P-21, należy wskazać zapisy znajdujące się w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz. U. 2019 poz. 2311). Właśnie tam w pkt 1.2 załącznika nr 2 mówi się, że „(...) znakowanie poziome dróg ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa uczestników ruchu i innych osób znajdujących się na drodze oraz usprawnienie ruchu pojazdów i ułatwienie korzystania z drogi (...)”. Przy czym znaki poziome mogą występować samodzielnie lub w powiązaniu ze znakami pionowymi. Umożliwiają one przekazywanie kierującym pojazdami informacji o przyjętym sposobie prowadzenia ruchu, nawet tam, gdzie zastosowanie innego rodzaju oznakowania jest niewystarczające lub niemożliwe. Szczegółowe odniesienie do „powierzchni wyłączonej” znajduje się w pkt 5.2.7 cyt. załącznika cyt. „Powierzchnie wyłączone z ruchu pojazdów wyznaczone są przez zbiór linii równoległych lub zbliżonych do równoległych względem siebie, ukośnych do toru jazdy pojazdów i ograniczonych linią krawędziową – ciągłą szeroką P-7b”.
Powierzchnie takie stosuje się w celu:
* dokładnego wskazania toru jazdy pojazdu,
* skorygowania przebiegu krawężnika,
* oddalenia toru jazdy pojazdów od przeszkód w jezdni,
* uzupełnienia wysepek wyodrębnionych z jezdni, wyjątkowo ich zastąpienia.
Dla przypomnienia, znak P-7b "linia krawędziowa ciągła" wyznacza krawędź jezdni i oznacza ponadto zakaz wjazdu na pobocze kierującemu pojazdem samochodowym (par. 86 ust. 8 pkt 1 z.s.d.). Niestosowanie się do znaku P-21 "powierzchnia wyłączona” stanowi wykroczenie określone w art. 92 ust. 1 Ustawy Kodeks Wykroczeń (Dz. U. 2019 poz. 821) w związku z par. 90 ust. 5 z.s.d., za co grozi grzywna w wysokości 100 zł i 1 pkt karny.
Ale właściwie co jest zabronione? Pojawiają się bowiem głosy, że aby doszło do naruszenia przepisu muszą wystąpić jednocześnie obydwa opisane zachowania, czyli i wjazd i zatrzymanie. Taki sposób interpretacji byłby prawidłowy, gdyby dokonać wyłącznie tzw. wykładni językowej. Niemniej wykładnia językowa nie jest jedyną metodą interpretacyjną, a w określonych sytuacjach uwzględnić trzeba również aspekt funkcjonalny (teleologiczny), kontekst genezy, związany z celem prawa (ratio iuris) oraz celem przepisu prawnego (ratio legis) zawartego w przedmiotowym akcie prawnym. W tym przypadku cel ten jest oczywisty i mowa o nim w cytowanym na wstępie rozporządzeniu w sprawie szczegółowych warunków... . Gdyby było inaczej, na drogach zapanował by chaos i każdy wedle własnego uznania poruszałby się po „powierzchni wyłączonej” – co w konsekwencji postawiłoby pod znakiem zapytania celowość jej stosowania.
A zatem bez cienia wątpliwości można stwierdzić, że „powierzchnia wyłączona” P-21 to miejsce na drodze, na które już sam wjazd jest zabroniony, a tym bardziej zatrzymanie się.
Wątpliwości interpretacyjne rozwiewają całkowicie przytoczone poniżej wyroki sądowe wydane w różnych sprawach dotyczących naruszeń przepisów ruchu drogowego, w których mowa jest miedzy innymi o „powierzchni wyłączonej”.
Sąd Rejonowy w Olszynie. Wyrok z dnia 10 kwietnia 2017 r. sygn.. akt IX W 964/17
(...) Wobec wskazanych powyżej dowodów Sąd uznał obwinionego za winnego tego, że (...) kierując pojazdem (...) wykonując manewr wyprzedzania nie zastosował się do znaku P-21 " powierzchnia wyłączona". Swoim zachowaniem wyczerpał on znamiona wykroczenia z art. 92 § 1 kw. Warunkiem przypisania odpowiedzialności z art. 92 § 1 kw jest niezastosowanie się do znaku lub sygnału, czyli takie zachowanie, które narusza wynikający ze znaku lub sygnału obowiązek. Znak P-21 wyznacza "powierzchnię wyłączoną". Jest to powierzchnia drogi na którą wjazd i zatrzymanie są zabronione. Obwiniony wyprzedzał pojazd świadka w miejscu gdzie obowiązywał ten znak, lewy pas ruchu zanikł i kończył się wyznaczeniem powierzchni wyłączonej. Zatem kierujący nie powinni podejmować w tym miejscu tak niebezpiecznego manewru, jakim jest wyprzedzanie (...).
Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie XI Wydział Karny. Wyrok z dnia 22 czerwca 2018 r. sygn. akt XI W 3088/17
(...) Biorąc pod uwagę materiał zgromadzony w niniejszej sprawie, Sąd nie miał żadnych wątpliwości co do zaistnienia przedmiotowego zdarzenia, jak również co do udziału w nim i winy obwinionego. Jego zachowanie polegało na niezachowaniu szczególnej ostrożności i niezastosowaniu się do znaku poziomego P-21 „powierzchnia wyłączona”, w wyniku czego podczas zjazdu z powierzchni wyłączonej doprowadził do zderzenia z innym pojazdem i stworzeniu w ten sposób stanu zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym. (...) W przedmiotowej sprawie do kolizji doszło w wyniku niezachowania przez obwinionego należytej ostrożności i niezastosowanie się przez niego do znaku drogowego poziomego P-21 „Powierzchnia wyłączona”. Przepis § 90 ust. 5 Rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 roku w sprawie znaków i sygnałów drogowych stanowi, że znak P-21 oznacza powierzchnię drogi, na którą wjazd i zatrzymanie są zabronione. Niezastosowanie się do znaku drogowego wyczerpuje znamiona wykroczenia z art. 92 § 1 kw. (...).
Sąd Okręgowy w Siedlcach II Wydział Karny. Wyrok z dnia 14 lutego 2019 r. sygn. akt II Ka 56/19
(...) Należy bowiem zważyć, że w ramach opisu czynu, który był zarzucony (...) oskarżyciel publiczny zarzucał również działanie, które miało polegać na niezastosowaniu się do znaku poziomego P-21 „pole wyłączone z ruchu” poprzez wjechanie na pole wyłączone z ruchu, które znajdowało się przed miejscem zaistnienia kolizji. Takie też trafne ustalenia w tym zakresie zawarł Sąd Rejonowy na stronie 2 uzasadnienia wyroku uznając, że obwiniona „zbliżając się do skrzyżowania poruszała się częściowo tj. na odcinku od 10cm do 50 cm polem wyłączonym z ruchu P-21. Wprawdzie obwiniona w swoich wyjaśnieniach zaprzeczyła tej okoliczności, jednakże słusznie Sąd Rejonowy wyjaśnieniom tym nie dał wiary trafnie uznając, że bezpośrednio przed zderzeniem obwiniona naruszyła zakaz wynikający z poziomego znaku wjeżdżając na wydzielony z ruchu pas drogi. Ustalenia w tej kwestii dokonane zostały na podstawie dwóch opinii biegłych z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych, którzy – przynajmniej w tym aspekcie swoich opinii byli jednomyślni. W tej sytuacji, według ustaleń Sądu meriti obwiniona zrealizowała swoim zachowaniem znamiona art. 92 § 1 kw, zgodnie z którym odpowiedzialności podlega m.in. osoba nie stosująca się do znaku drogowego. Pojęcie znaku drogowego, jako znaku poziomego precyzuje § 1 ust. 3 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz.U.2018.1656), zgodnie z którym znaki poziome są umieszczane w postaci linii, napisów i symboli umieszczonych na nawierzchni drogi. Z kolei § 90 ust. 5 powołanego wyżej aktu prawnego stanowi, że znak P-21 „powierzchnia wyłączona” oznacza powierzchnię drogi, na która wjazd i zatrzymanie są zabronione (...).
Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie V Wydział Karny. Wyrok z dnia 20 listopada 2014 r. sygn. akt V W 4510/13
(...) Analizując niniejszą sprawę Sąd uznał, iż (...) także dopuścił się popełnienia zarzucanych mu czynów z art. 86 § 1 kw i art. 92 § 1 kw, albowiem (...) na skrzyżowaniu ulic (...) naruszył zasady przewidziane w art. 22 ust. 1 oraz § 90 ust. 5 (...) w ten sposób, że kierując autobusem (...) nie zastosował się do znaku P-21 (powierzchnia wyłączona z ruchu) wjeżdżając na nią i zmieniając pas ruchu doprowadził do kolizji z samochodem (...) powodując uszkodzenie obydwu pojazdów, czym spowodował zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym (...).
Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy. Wyrok z dnia 9 czerwca 2016 r. sygn. akt. IV Ka 435/16
(...) Przede wszystkim należy zauważyć, że obwiniona w swoich wyjaśnieniach przyznała, iż jeździ samochodem marki (...) i że samochodem tym poruszała się w miejscu i czasie wskazanym w zarzutach (...), a więc że w (...) wyjeżdżała z parkingu przy sklepie (...), w którym to miejscu dwukrotnie (we wskazanych wyżej dniach) nie zastosowała się do znaku drogowego C-2 (nakaz jazdy w prawo za znakiem) i wykonała manewr skrętu w lewo, nie stosując się jednocześnie do znaku P-21 (powierzchnia wyłączona). (...) Ponadto w tym samym miejscu obowiązek skrętu w prawo wynika z umieszczonego tam znaku poziomego P-21, który wyłącza fragment jezdni z ruchu, a do tego oznakowania obwiniona również się nie dostosowała (...).
mł. insp. Jacek Mnich
Młodszy inspektor Jacek Mnich – naczelnik Wydziału Ruchu Drogowego Komendy Wojewódzkiej Policji zs. w Radomiu. Zajmuje się problematyką bezpieczeństwa w ruchu drogowym od blisko 30 lat. Pomysłodawca i inicjator wielu akcji mających na celu promowanie bezpiecznych zachowań w ruchu drogowym oraz aktywny członek Mazowieckiej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. Współtwórca jednej z pierwszych w Polsce klas licealnych o profilu zorientowanym na bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Uczestnik staży o tematyce bezpieczeństwa na drogach w Niemczech, Szwajcarii i na Słowacji oraz szkoleń i kursów z zakresu analiz zagrożenia na drogach, zapobiegania wypadkom drogowym, inżynierii drogowej i profilaktyki. Wykładowca i prelegent podczas konferencji, zajęć i spotkań dotyczących poprawy bezpieczeństwa na drogach.
