Trybunał Konstytucyjny odnotował kolejny wniosek dotyczący konstytucyjności przepisu regulującego kwestię obowiązku nałożonego na właściciela pojazdu do wskazania osoby, której powierzone zostało auto, a która popełniła wykroczenie drogowe. Czy kara na niewskazanie kierującego okaże się niezgodna z Konstytucją?
We wniosku skierowanym do Trybunału Konstytucyjnego wskazano, iż wykroczenie polegające na niewskazaniu osoby kierującej pojazdem narusza prawo do obrony, bo zmusza do samooskarżenia. Powołano się na naruszenie prawa do obrony i zasady proporcjonalności. Podniesione kwestie dotyczą dwóch zapisów:
- art. 78 ust. 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym, które stwierdza, że "właściciel lub posiadacz pojazdu jest obowiązany wskazać na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie" oraz
- art. 96 par. 3 ustawy Kodeks wykroczeń, który stwierdza, że "karze podlega, kto wbrew obowiązkowi nie wskaże na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie".
Dodajmy, iż niewskazanie kierującego na wezwanie uprawnionego organu (policji, straży miejskiej czy Inspekcji Transportu Drogowego) jest zagrożone mandatem w wysokości 8 tys. zł lub nawet orzeczoną przez sąd grzywną - i tu kara może wynieść nawet 30 tys. zł.
Dodajmy, iż Trybunał Konstytucyjny wcześniej wydał wyroki w jednym stwierdził częściową niekonstytucyjność podjętego przepisu (Wykrok z 12 marca 2014 r. - P27/13 [kliknij]). Nie nastąpiło jednak wyłączenie jego stosowania. Z kolei rzecznik praw obywatelskich w 2020 r. wystąpił do Senatu o podjęcie inicjatywy ustawodawczej, albowiem w obowiązującym stanie prawnym sprawca wykroczenia nie ma możliwości skorzystania z wolności wynikającej z prawa do milczenia. W związku z tym postulował dodanie artykułu wyraźnie wskazującego i rozstrzygającego tę kwestię np. do art. 96 par. 4, w brzmieniu: „nie podlega karze z par. 3 ten, kto nie wskaże na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, gdy udzielona w ten sposób informacja, mogłaby stanowić dowód w postępowaniu w sprawie o wykroczenie przeciwko niemu samemu”.
Czy instytucja obowiązku wskazania sprawcy wykroczenia narusza zapisy konstytucji: art. 42 ust. 2 - prawo do obrony i art. 31 ust. 2 - zasada proporcjonalności ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw? Pozostaje trudna do określenia data rozpatrzenia wniosku. (jm)
