Prawo Drogowe

Posłanka Anna Elżbieta Sobecka w swojej interpelacji zapytała ministra transportu w sprawie zbyt wysokich - jej zdaniem - opłat za przajazd płatnymi drogami i autostradami. W imieniu resortu odpowiedział sekretarz stanu Tadeusz Jarmuziewicz:

Interpelacja (nr 7376)

do ministra transportu, budownictwa i gospodarki morskiej

w sprawie wysokich opłat za przejazd płatnymi drogami i autostradami w Polsce

Szanowny Panie Ministrze! Prasa donosi, że kierowcy, szczególnie zawodowi, poruszający się autobusami i samochodami ciężarowymi są obarczeni zbyt wysokimi opłatami za przejazd. Na niektórych odcinkach płatnych autostrad kierowcy ci zobowiązani są wnosić opłaty nawet do 3,73 zł za 1 km. Najdroższe drogi to te, które podlegają pod prywatny kapitał. Drogi zarządzane są tam przez koncesjonariuszy, czyli firmy, które sfinansowały z własnych środków inwestycje i teraz nimi zarządzają. Kierowca samochodu osobowego musi doliczyć już teraz od 10 do 30 zł do przejechanych 100 km, natomiast kierowca ciężarówki korzystający z koncesjonowanych autostrad nawet do dziesięciu razy więcej. O ile dla kierowców samochodów osobowych oznacza to, że z Warszawy do zachodniej granicy Polski dopłacą niewiele ponad 80 zł, to już ci, którzy zawodowo poruszają się po drogach w ciężarówkach, busach czy autobusach, doliczyć muszą od 150 do 460 zł, nie licząc kosztów wynikających ze spalania paliwa przez pojazd.

W związku z powyższym pytam Pana Ministra:

1. Czy ustalone opłaty nie są zbyt wysokie, biorąc pod uwagę wygórowane koszty paliwa?

2. Czy istnieje możliwość zmniejszenia opłat za przejazd?

4. W jaki sposób ministerstwo może wpłynąć na stawkę opłat, którą typują prywatni koncesjonariusze?

Poseł Anna Elżbieta Sobecka

Toruń, dnia 18 lipca 2012 r.

Tadeusz Jarmuziewicz, sekretarz stanu w Ministerstwie Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej

Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na interpelację pani poseł Anny Elżbiety Sobeckiej, przesłaną przy piśmie z dnia 2 sierpnia 2012 r., znak: SPS-23-7376/12, w sprawie wysokich opłat za przejazd płatnymi drogami i autostradami w Polsce, uprzejmie przekazuję stanowisko.

Zgodnie z art. 13ha ust. 5 ustawy o drogach publicznych przyjęto zasadę, zgodnie z którą podstawą do określenia stosowanych stawek opłaty elektronicznej jest wyliczenie stawki maksymalnej z uwzględnieniem kalkulacji wszelkich kosztów związanych z budową, przebudową, utrzymaniem, ochroną i zarządzaniem drogami krajowymi, na których opłata jest pobierana, w tym kosztów związanych z poborem opłaty elektronicznej oraz kosztów finansowych. Zasada ta jest bezpośrednim wdrożeniem przepisów dyrektywy 1999/62/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie pobierania opłat za użytkowanie niektórych typów infrastruktury przez pojazdy ciężarowe, która nakłada na wszystkie kraje członkowskie obowiązek zastosowania określonej metodologii kalkulacji kosztów. Dyrektywa pozostawia dalej państwom członkowskim możliwość kształtowania stawek opłaty na poziomie niższym niż wynikający z takiej kalkulacji kosztów. Zwracam uwagę na fakt, że zgodnie z najnowszym wyliczeniem zaproponowane w Polsce stawki stosowane pokrywają zaledwie ok. 37% kosztów w przypadku autostrad i dróg ekspresowych oraz ok. 66% kosztów w przypadku pozostałych dróg krajowych. Oznacza to, że pozostałe środki strona publiczna musi zapewnić z innych źródeł. Jednocześnie należy wskazać, że stawki obowiązujące w polskim systemie opłat dla pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej (dcm) 3,5 t są znacząco niższe od tych, które obowiązują w innych krajach Unii Europejskiej stosujących podobne systemy opłat, tj. w Niemczech, Austrii, Czechach i na Słowacji. Poniżej przedstawiono porównanie wysokości stawek opłat elektronicznych obowiązujących w przywołanych państwach i w Polsce. Przyjęto założenia, iż są to stawki dla pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 12 t składających się z 3-osiowego ciągnika siodłowego i 3-osiowej naczepy. Są to stawki stosowane w dni robocze. Czechy stosują podział na klasy emisji EURO 0–II, EURO III–IV i EURO V+ (stąd stawka taka sama dla EURO III i EURO IV). Austria stosuje podział na klasy emisji EURO 0–III, EURO IV–V, EURO EEV i VI (stąd te same stawki dla kategorii EURO II i EURO III). Przedstawiona wysokość stawek nie uwzględnia przy tym podatku VAT. W przypadku Austrii i Słowacji podatek ten wynosi 20%. W Polsce, Niemczech i Czechach opłaty nie podlegają podatkowi VAT. Stawki przedstawiono w złotówkach (średni kurs walut obcych na podstawie tabeli kursów NBP z dnia 21 sierpnia 2012 r.)

Ponadto w zakresie pojazdów lekkich, tzn. pojazdów o dcm poniżej 3,5 t, należy zaznaczyć, iż od maja br. obowiązują nowe, niższe o połowę stawki za przejazd autostradami zarządzanymi przez generalnego dyrektora dróg krajowych zgodnie z rozporządzeniem ministra transportu, budownictwa i gospodarki morskiej w sprawie stawek opłat za przejazd autostradą z dnia 25 kwietnia br. Natomiast w zakresie autostrad koncesyjnych należy zaznaczyć, iż umowy z koncesjonariuszami zawierane są na podstawie ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym. Na podstawie tej umowy spółka, wyłoniona w drodze postępowania przetargowego, zobowiązana jest do zapewnienia finansowania, budowy, eksploatacji oraz utrzymania określonego odcinka autostrady w zamian za prawo pobierania pożytków z autostrady, w tym prawa do pobierania opłat lub wynagrodzenia za dostępność.

Prawo ministra do kształtowania, a tym samym wpływania na stawkę opłaty za przejazd zależy od zastosowanego w danej umowie o budowę i eksploatację autostrady systemu wynagradzania partnera prywatnego. Ponadto dotychczasowe umowy przewidują dwa sposoby wynagradzania koncesjonariusza, a tym samym kształtowania stawki opłaty:

a) system opłat rzeczywistych, w którym to systemie opłaty pobrane od użytkowników autostrady płatnej stanowią przychód, a koncesjonariusz jest uprawniony do kształtowania wysokości stawek opłat za przejazd w granicach zawartej umowy oraz przepisów prawa powszechnie obowiązującego. W tym systemie prawo ministra ds. transportu do wpływania na wysokość stawek jest ograniczone i może wiązać się z roszczeniami ze strony koncesjonariusza oraz odpowiedzialnością Skarbu Państwa z ingerowania w prawo koncesjonariusza,

b) opłata za dostępność - w tym systemie w związku z ponoszeniem ryzyka ruchu minister ds. transport jest uprawniony do kształtowania wysokości stawek opłat za przejazd autostradą. Decyzja w tej sprawie jest jednak uzależniona od wielu czynników, w tym poziomu ruchu na autostradzie, kosztów budowy i eksploatacji autostrady, a także od oceny wpływu takiej decyzji na środki Krajowego Funduszu Drogowego.

Z poważaniem