Mandat za jazdę buspasem dla pojazdu nieuprawnionego od 1 stycznia 2022 r. wynosi 100 zł. W wielu wypowiedziach medialnych dostrzegalna jest niewiedza, czy pojazd osobowy z minimum czterema pasażerami może jechać buspasem? Tak, może, ale… Resort infrastruktury potwierdza, ale wskazuje wyłącznie na pojazdy elektryczne.
Mandat za nieuzasadnione korzystanie z buspasa. Kierowca nieuprawniony do korzystania z uprzywilejowanego buspasa płaci mandat 100 zł. („Taryfikator mandatów” poz. 284 [kliknij]).
Uprawnieni do jazdy buspasem. Uprawnionymi pojazdami - do jazdy buspasem - początkowo były, wiadomo są autobusy. Następnie ustawodawca dodał także pojazdy przewożące osoby (z napisem TAXI i gdy wiezie pasażera). Dziś grono dopuszczonych do ruchu po buspasach mogą być także: oczywiście - służby miejskie, motocykle, pojazdy przewożące niepełnosprawnych, pojazdy elektryczne, ale taż pojazdy osobowe przewożące minimum 4. osoby. Ten przywilej otrzymuje coraz szersze grono kierujących. Wówczas też buspasy muszą być specjalnie oznaczone (D-11, D-12, F-19, tabliczki pod znakami, oznakowanie poziome). W wielu miastach przywilej dotyczy określonej pory dnia. Poza wydzielonymi godzinami są to normalne pasy jezdni, z których korzystają wszystkie pojazdy bez ograniczeń.
Pojazd z minimum czterema pasażerami na buspasach - interpretacja Ministerstwa Infrastruktury. Grupa posłów zaadresowała do Premiera interpelację, w której pyta o udostępnienie samochodom - w których są przynajmniej 4 osoby - tzw. buspasów. Przypomnijmy - taki przywilej zapowiadał Mateusz Mazowiecki w 2019 r. w swoim exposé. Ówczesna propozycja zmian w przepisach ruchu drogowym była adresowana przede wszystkim do rodzin wielodzietnych. Przywołane pytanie brzmi: - Szanowny Panie Premierze, podczas wygłoszonego exposé w listopadzie 2019 roku zapowiedział Pan: „Wprowadzimy możliwość korzystania z buspasa, gdy w samochodzie znajdują się minimum 4 osoby. Buspas spełnia swoją funkcję, gdy rozładowuje ruch drogowy, a nie kiedy pozostaje pusty". W związku z powyższym proszę o odpowiedź na pytanie: Czy Pana zapowiedź udostępnienia buspasów samochodom, w których są przynajmniej 4 osoby, jest aktualna? Kiedy zacznie obowiązywać? Wówczas też znalazło się wielu oponentów takiego rozwiązania, którzy ostrzegali przed ewentualnymi praktykami masowego nadużywania przepisu.
Stanowisko resortu jest krótkie. 12 lipca 2022 r. Rafał Weber, sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury odpowiadając na interpelację poselską informuje: - W odpowiedzi na postawione w interpelacji pytanie dotyczące kwestii możliwości korzystania z pasów ruchu dla autobusów przez samochody, w których znajduje się co najmniej 4 osoby, uprzejmie wskazuję, że istnieje taka możliwość na podstawie przepisów art. 148a ustawy z dnia 20 czerwca 1997r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 988 oraz 1002), w myśl których po wyznaczonych przez zarządcę drogi pasach ruchu dla autobusów mogą poruszać się pojazdy elektryczne oraz pojazdy napędzane wodorem, w których znajdują się również 4 osoby. Ponadto zgodnie z przepisem art. 148a ust. 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym zarządca drogi może uzależnić poruszanie się pojazdów elektrycznych po wyznaczonych pasach ruchu dla autobusów od liczby osób poruszających się tymi pojazdami.
Art. 148a ustawy - Prawo o ruchu drogowym: „Art. 148a. 1. Do dnia 1 stycznia 2026 r. dopuszcza się poruszanie się pojazdów elektrycznych, o których mowa w art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych, oraz pojazdów napędzanych wodorem, o których mowa w art. 2 pkt 15 tej ustawy, po wyznaczonych przez zarządcę drogi pasach ruchu dla autobusów. 2. Zarządca drogi może uzależnić poruszanie się pojazdów elektrycznych po wyznaczonych pasach ruchu dla autobusów od liczby osób poruszających się tymi pojazdami.
Uchwały rad gmin i decyzje zarządców dróg. W wielu miastach coraz częściej pojawiają się te uprzywilejowane buspasy. Ich usytuowanie wynika ze stosownych uchwał rad gmin, na wniosek zarządców dróg. Cel oczywisty - udrożnienie ruchu pojazdów, przede wszystkim tych użyteczności publicznej. Zgodnie z art. 20 ustawy o drogach publicznych (t.p. 1984.14.60 t.j. 2021.1376): „Art. 20. Do zarządcy drogi należy w szczególności: 1) opracowywanie projektów planów rozwoju sieci drogowej oraz bieżące informowanie o tych planach organów właściwych do sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego; (…)”. Czyli to akty prawa miejscowego są podstawą umiejscowienia bupasów w określonych miejscach. Buspas rozpoczyna się tam, gdzie postawione zostanie pionowe oznaczenie D-11 i zostanie specjalnie oznaczony - widoczny napis „BUS”. Od 1 kwietnia 2020 r. przepisy zostały znowelizowane. Zarządca dróg decyduje kto i na jakich zasadach może korzystać z buspasów. Pamiętajmy, zawsze ostatnie słowo należy do zarządcy drogi. Organy zarządzające ruchem na drogach, właściwe dla dróg danej kategorii, określone zostały w art. 10 ustawy - Prawo o ruchu drogowym. Przepisy rozporządzenia ministra infrastruktury w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem (t.p. 2004.177.1729 t.j. 2017.784 z późn. zm.) stanowią, iż organ zarządzający ruchem właściwy dla danej drogi zatwierdza - na podstawie złożonych projektów - organizację ruchu na tej drodze. Sposób wyznaczania określony jest w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (t.p. 2003.220.2181 t.j. 2019.2319 z późn. zm.).
Pamiętajmy o znaczeniu słowa „mogą”! Pamiętajmy, iż przepisy mówią wyłącznie o pojazdach elektrycznych. Odrębną jest kwestia czy przywilej buspasów trzeba rozszerzać, może raczej trzeba pomyśleć o skutecznej kontroli. Dziś jest ona - powiedzmy delikatnie - problematyczna. Rozwiązania można tu poszukiwać np. przez automatyzację kontroli jednocześnie oddając decyzje władzom miejskim. (jm)
