Z datą 21 lutego br. posłanka Marta Kubiak skierowała do ministra infrastruktury interpelację w sprawie przerwania części praktycznej egzaminu państwowego na prawo jazdy, o którym mowa w art. 52 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami [kliknij] [kliknij]. Dziś znana jest już odpowiedź resortu, jego omówienie przygotowali: Mateusz Rusinowski oraz Michał Świtek. Ci sami Autorzy zapowiadają kolejne teksty, te poświęcone linii orzeczniczej sądów administracyjnych w przywołanym zakresie. Zachęcamy do lektury. Redakcja
***
Art. 52 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami: „Część praktyczna egzaminu może zostać zakończona przed wykonaniem wszystkich określonych zakresem egzaminu zadań jedynie w przypadku, gdy zachowanie osoby zdającej zagraża bezpośrednio życiu i zdrowiu uczestników ruchu drogowego.”.
§ 16 ust. 1 rozporządzenia w sprawie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez egzaminatorów oraz wzorów dokumentów stosowanych w tych sprawach: „Egzaminator przerywa egzamin państwowy, jeżeli zaistniały przesłanki, o których mowa w art. 52 ust. 2 ustawy, w szczególności określone w tabeli nr 1 załącznika nr 2 do rozporządzenia;”.
Minister Infrastruktury w odpowiedzi na interpelację nr 39257 z dnia 28 lutego 2023 r. Pani Poseł na Sejm RP Marty Kubiak w sprawie przerwania części praktycznej egzaminu państwowego na prawo jazdy, o którym mowa w art. 52 ust. 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2023 r. poz. 622), zwanej dalej: u.o.k.p., dostrzegł problem wątpliwości interpretacyjnych powstających na kanwie stosowania art. 52 ust. 2 ww. ustawy, w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 czerwca 2019 r. w sprawie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez egzaminatorów oraz wzorów dokumentów stosowanych w tych sprawach (Dz. U. z 2019 r. poz. 1206, z późn. zm.), zwanego dalej: rozporządzeniem, w zakresie możliwości przerwania trwającego egzaminu praktycznego na prawo jazdy przeprowadzanego w ruchu drogowym. Podkreślono jednocześnie, iż rozpoczęto prace nad zmianą ustawy o kierujących pojazdami w celu jednoznacznego wskazania w przepisach ustawy błędów popełnianych przez osoby egzaminowane, które będą stanowić bezwzględną przyczynę przerwania egzaminu. Jak słusznie zauważono rozwiązanie takie pozwoli na wskazanie - w sposób niepozostawiający wątpliwości zarówno egzaminatorom, jak i osobom egzaminowanym - kiedy egzamin na pewno zostanie przerwany z wynikiem negatywnym.
Minister Infrastruktury podkreślił, że należy uznać, iż w § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia sformułowanie „w szczególności” jednoznacznie wskazuje, że w tabeli nr 1 załącznika nr 2 do rozporządzenia przedstawiono katalog otwarty przyczyn przerwania egzaminu.
W odpowiedzi na ww. interpelację powołano się na linię orzeczniczą sądów administracyjnych, z której wynika, że przy rozważaniu zaistnienia przesłanki określonej w art. 52 ust. 2 ustawy o kierujących podkreślenia wymaga, że cechami zachowania osoby zdającej egzamin, które decydują, iż jest to zachowanie skutkujące zakończeniem (przerwaniem) egzaminu są rodzaj i bliskość zagrożenia - zagrożenie dla życia i zdrowia, zagrożenie bezpośrednie. Dokonywanie oceny, czy konkretne zachowanie osoby zdającej spełnia ww. przesłanki z art. 52 ust. 2 u.o.k.p., jest dokonywane przez egzaminatora w sytuacji dynamicznej, zależnej od sytuacji na drodze. W tej mierze egzaminator musi dokonać oceny natychmiastowej.
Dodatkowo w odniesieniu do przepisu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 988, z późn. zm.), zwanej dalej: ustawą p.o.r.d., i podnoszonej w interpelacji jego ewentualnej sprzeczności z zapisami u.o.k.p. oraz rozporządzenia, w ocenie resortu infrastruktury, przepisy dotyczące egzaminowania kandydatów na kierowców i kierowców określone w ustawie p.o.r.d., u.o.k.p. oraz w rozporządzeniu nie są sprzeczne. Swoje stanowisko Minister Infrastruktury uzasadnił, opierając się na brzmieniu przepisów art. 3 ust. 1 ustawy p.o.r.d. (Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani zachować ostrożność albo gdy ustawa tego wymaga - szczególną ostrożność, unikać wszelkiego działania, które mogłoby spowodować zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego, ruch ten utrudnić albo w związku z ruchem zakłócić spokój lub porządek publiczny oraz narazić kogokolwiek na szkodę. Przez działanie rozumie się również zaniechanie.) w powiązaniu z przepisami art. 55 ust. 1-3 ustawy p.o.r.d., które określają szczególne wymagania dla pojazdu do nauki jazdy lub przeprowadzania egzaminu państwowego oraz obligują innych kierujących przejeżdżających obok takiego pojazdu lub jadących za nim do zachowania szczególnej ostrożności, zdefiniowanej w art. 2 pkt. 22 ww. ustawy p.o.r.d., tj.: ostrożności polegającej na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu zachowania uczestnika ruchu do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze, w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie.
Minister Infrastruktury odniósł się również do zapisów pkt. 9.1 załącznika II Dyrektywy 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie praw jazdy (przekształcenie) (Dz. Urz. UE. L Nr 403, str. 18), według którego ocena umiejętności i zachowań podczas egzaminu musi uwzględniać stopień swobody, z jaką ubiegający się o prawo jazdy obsługuje urządzenia sterujące pojazdu oraz wykazaną przez niego zdolność do jazdy w ruchu, z zachowaniem pełnego bezpieczeństwa. Przez cały czas egzaminu egzaminator musi czuć się bezpieczny. Błędy w ruchu lub niebezpieczne zachowanie bezpośrednio wpływające na bezpieczeństwo pojazdu egzaminacyjnego, jego pasażerów lub innych użytkowników dróg jest karane niezdaniem egzaminu, niezależnie od tego, czy egzaminujący lub osoba towarzysząca musi interweniować (inny uczestnik ruchu drogowego). Jednakże egzaminujący (egzaminator) może podjąć decyzję o kontynuowaniu sprawdzianu umiejętności i zachowań lub jego przerwaniu.
W odpowiedzi na interpelację podkreślono, że w chwili obecnej trwa rewizja powyżej przywołanej dyrektywy unijnej i nie jest jeszcze znany ostateczny kształt przepisów prawa Unii Europejskiej w sprawie procesu szkolenia i egzaminowania kandydatów na kierowców. Stąd też Ministerstwo Infrastruktury obecnie wstrzymało prowadzenie prac legislacyjnych w tej materii, pomimo wypracowania (przez zespół składający się z przedstawicieli różnych środowisk, zarówno związanych bezpośrednio z systemem egzaminowania, nauki jazdy, jak i przedstawicieli organizacji działających na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego), jak wskazano w odpowiedzi na interpelację, propozycji zmian w przepisach, które poprawią jakość szkolenia kandydatów na kierowców oraz zwiększą obiektywizm procedur egzaminacyjnych, co w konsekwencji doprowadzi do zwiększenia bezpieczeństwa na drogach.
Przedmiotowa odpowiedź na ww. interpelację stanowi jednoznaczne potwierdzenie istnienia problemów interpretacyjnych dotyczących zakończenia części praktycznej egzaminu państwowego na prawo jazdy (przerwania egzaminu) przed wykonaniem wszystkich określonych zakresem egzaminu zadań. Jednocześnie wydaje się być obiecującym zaczątkiem zapowiedzianych przez Ministra Infrastruktury zmian legislacyjnych mających na celu doprecyzowanie przesłanek przerwania egzaminu oraz wyeliminowanie istniejących w tym zakresie wątpliwości.
W kolejnej publikacji autorzy niniejszego tekstu szczegółowo omówią linię orzeczniczą sądów administracyjnych w zakresie zastosowania art. 52 ust. 2 u.o.k.p.
Autorzy: Mateusz Rusinowski, Michał Świtek
