Ośrodek Doskonalenia Techniki Jazdy „Toruńska Akademia Jazdy Bogusław Bach” przesłała do Ministerstwa Infrastruktury precyzyjne stanowisko dotyczące projektu rozporządzenia z dnia 30.04.2018 „w sprawie kursu dokształcającego w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz praktycznego szkolenia w zakresie zagrożeń w ruchu drogowym”. Oddajmy głos autorom opracowania czyli Adamowi Knietowskiemu, zastępcy dyrektora ODTJ Toruńskiej Akademii Jazdy, koordynatorowi szkoleń, specjaliście systemów bezpieczeństwa, instruktorowi techniki i nauki jazdy, audytorowi standardów szkoleń o ryzyku drogowym w PSM ODTJ oraz Bogusławowi Bachowi, dyrektorowi ODTJ Toruńska Akademia Jazdy, wiceprezesowi zarządu PSM ODTJ, instruktorowi techniki jazdy, konsultantowi szwedzkiego ośrodka bezpiecznej jazdy - VD Eksjö Trafikutbildning. (jm)
Propozycje i wnioski końcowe. Podczas wszystkich szkoleń bezpiecznej jazdy samochodem w ODTJ , nie tylko obowiązkowych dla młodych kierowców, stosuje się metodykę i cele, które wpływają na umiejętność dostrzegania zagrożeń i UNIKANIA zagrożeń niezależnie od rodzaju i wieku pojazdu. Nie wyłącza się systemów, bo to kompletnie nie ma wymiaru dydaktycznego. Niezależnie od tego jak bardzo zaawansowany technologicznie jest pojazd i niezależnie od stażu kierowców z doświadczeń szkoleniowych wiemy, że nie od umiejętności prowadzenia pojazdu a od świadomości zaczyna się bezpieczeństwo, dlatego w systemie szkoleń o ryzyku drogowym, które stosujemy od lat w naszym ODTJ nie ma miejsca na zaawansowane techniki prowadzenia samochodów, bo takowe przynoszą efekt przeciwny - wzmagają złudne poczucie pewności siebie i przeceniania możliwości kierowcy a także pojazdu (w tym przecenianie możliwości systemów bezpieczeństwa). Nawet bardzo doświadczeni i wprawni kierowcy nie radzą sobie z podstawowymi kwestiami bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym i tu ogromny nacisk podczas szkoleń - wykorzystujemy dziesiątki metod i środków dydaktycznych, aby rozwiać wszechobecne mity motoryzacyjne i ukierunkować uczestników na ZAPOBIEGANIE a nie „cudowne” ratowanie się z trudnych brawurowych sytuacji, które zresztą po części nieświadomy kierowca sam stwarza.
W związku z powyższym i pełną analizą treści proponowanego rozporządzenia zalecamy, aby nie popełniać błędów szkoleniowych, których doświadczały już 30 lat temu kraje skandynawskie, tylko czerpać ze sprawdzonych rozwiązań i dostosować pewne drobne szczegóły do warunków i realiów polskich. Ogólny model metodyczny sprawdza się w Szwecji i wielu innych krajach od kilkudziesięciu lat, a kwestie samej logistyki szkoleń (zakres, czas, koszty) różnią się nieznacznie w poszczególnych krajach.
Kontrowersyjna jest w Polsce pozycja w nowelizacji Ustawy o Ruchu Drogowym, stanowiąca, że szkolenia „z zagrożeń w ruchu drogowym” uzależnione są od wejścia w życie tzw. „okresu próbnego” a przede wszystkim, że młodzi kierowcy powinni odbyć szkolenia między 4 a 8 miesiącem od uzyskania uprawnień do kierowania. Od tego modelu szkoleń wiele krajów, szczególnie skandynawskich odeszło, ponieważ stwierdzono, że największe zagrożenie stwarzają kierowcy od momentu uzyskania prawa jazdy przez kilka lat, czyli od samego początku samodzielnej jazdy. Dlatego też szkolenie o ryzyku drogowym w ODTJ przeprowadza się tam przed egzaminem państwowym prawa jazdy, a po zakończeniu kursu nauki jazdy. Uzyskuje się w ten sposób ciągłość metodyczną między doświadczeniami, nawykami, wrażeniami z nauki jazdy a uświadomieniem o zagrożeniach (ODTJ) jeszcze przed samodzielnym uczestnictwem w ruchu drogowym. Zupełnie odrębnym zbiorem działań mających nadzorować bezpieczny rozwój w ruchu drogowym jest okres próbny w Szwecji wiążący się z pewnymi ograniczeniami i działa na zasadzie „kredytu zaufania” , ale uprzednio zgodnie z metodyką należy dać takiej osobie maksimum świadomości i narzędzi motywujących do bezpiecznej jazdy – wtedy ma to logiczny sens. W Finlandii szkolenie o ryzyku drogowym (ODTJ) odbywa się również na poziomie końca kursu nauki jazdy , a następnie po 2 latach okresu próbnego obowiązkowo realizowane są szkolenia bezpiecznej jazdy (o ryzyku drogowym) w ramach przypomnienia.
Patrząc na doświadczenia Europy i Świata oraz polskie dramatyczne statystyki wypadkowości nie powinniśmy zwlekać z wprowadzeniem skutecznych i spójnych logicznie szkoleń praktycznych w ODTJ o ryzyku drogowym uniezależniając ich od „okresu próbnego” , którego termin wejścia przekładany jest w nieskończoność. Za pewne wiązałoby to się z potrzebą nowelizacji Ustawy PoRD , aby dać prawną możliwość szkolenia w ODTJ-om osób przed egzaminem państwowym prawa jazdy czyli osób, które jeszcze nie posiadają uprawnień - oczywiście w ramach wyjątku od reguły, ponieważ w statucie działalności ODTJ to miejsce szkoleń osób uprawnionych do kierowania pojazdami , ale w przypadku tylko „szkoleń o ryzyku drogowym” ODTJ mógłby szkolić osoby jeszcze nie posiadające uprawnień. Rozwiązanie to funkcjonuje w wielu krajach i realnie podnosi poziom bezpieczeństwa szczególnie w grupie tzw. „młodych kierowców”. Poniżej dołączony opis celowości szkoleń o ryzyku drogowym stosowany w Szwecji oraz statystyki wypadkowości – pozytywne zmiany w ciągu kilkudziesięciu lat realizowania szkoleń.
Szwedzkie doświadczenia w szkoleniach z ryzyka drogowego. W Szwecji istnieją obowiązkowe szkolenie z ryzyka w ruchu drogowym (szkolenia w ODTJ) dla kategorii A i B prawa jazdy, jest ono podzielone na dwie części:
- Część 1 dotyczy alkoholu, narkotyków, substancji psychoaktywnych, zmęczenia i ryzykownych zachowań, które przynoszą wzrost poziomu ryzyka.
- Część 2 dotyczy prędkości, bezpieczeństwa i jazdy w warunkach specjalnych.
Część 2 ma być zrealizowana pod koniec procesu szkolenia kandydatów na kierowców, gdy kandydaci nabyli już umiejętność pełnej kontroli nad ich pojazdami (przed końcem kursu nauki jazdy).
Obie części 1 i 2 muszą zostać zaliczone, aby móc otrzymać dokument prawa jazdy. Obowiązek szkolenia dotyczy również osób, którym wcześniej zostało zatrzymane prawo jazdy oraz chcą rozszerzyć swoje uprawnienia o nową kategorię prawa jazdy.
Szkolenie jest ważne przez okres 5 lat od daty ukończenia, jednakże jego ważność wygasa w tym samym dniu, w którym kończy się termin ważności prawa jazdy.
Szkolenie z ryzyka w ruchu drogowym dla posiadaczy licencji kategorii B nie jest obowiązkowe dla kandydatów na kierowców kategorii motocyklowych (A1, A2, A)
Szkolenie z ryzyka w ruchu drogowym dla posiadaczy licencji kategorii A1, A2 i A nie jest obowiązkowe dla kandydatów na kierowców kategorii B.
Szkolenia w tym zakresie są przeprowadzane pod patronatem instytucji sprawującej nadzór edukacyjno-merytoryczny. Instytucja ta została zatwierdzona przez szwedzką Agencję Transportu.
Dalsze informacje na temat szkolenia z ryzyka w ruchu drogowym można znaleźć w broszurze w języku angielskim na stronie internetowej Agencji Transportu pod tym adresem:
W tej chwili przygotowywane jest studium wykonalności programu, mające na celu określenie i zbadanie potrzeb opracowania nowych treści edukacyjnych związanych ze szkoleniem z ryzyka w ruchu drogowym dla kierowców kategorii B.
Ścisła współpraca z Agencja Transportową pozwoli opracować programy nauczania, dzięki którym będzie można jeszcze bardziej ukierunkować szkolenie na przyczyny wypadków. Dotychczas młodzi kierowcy (18-24 lat) znacząco podnosili statystyki wypadków. Po wprowadzeniu szkoleń edukacyjnych z ryzyka w ruchu drogowym w Szwecji, reprezentacja grupy młodych kierowców jako sprawców wypadków znacząco spadła. Szkolenie z ryzyka w ruchu drogowym w Szwecji pomogły w poprawie bezpieczeństwa.
Autorzy opracowania deklarują. Od lat współpracujemy i konsultujemy działania szkoleniowe ze szwedzkimi specjalistami BRD, instruktorami techniki i nauki jazdy oraz konsultantami szwedzkiej agencji transportowej, aby bieżąco dostosowywać filozofię szkoleń bezpiecznej jazdy w ODTJ to obecnego rozwoju motoryzacyjnego, a także zmian kultury motoryzacyjnej i zachowań odbioru społecznego. Dlatego bardzo chętnie pomożemy w przygotowaniu programów szkoleń, założeń metodycznych, celowości i analizie bezpieczeństwa ruchu drogowego.
