To już kolejny raz posłowie wskazują na absurdalny element procedury zatrzymania/zwrotu prawa jazdy. Minister cyfryzacji i minister infrastruktury są zgodni co do potrzeby zmian. Ale projekt wciąż nie trafił pod obrady Rady Ministrów, ten moment zaplanowano na III/IV kwartał br. Czy ustawodawca zajmie się wreszcie wykreśleniem opłaty ewidencyjnej z ustawy – Prawo o ruchu drogowym?
Obowiązujące procedury. W połowie listopada br. Kancelaria Sejmu RP odnotowała kolejną interpelację poselską w sprawie procedury zatrzymania i zwrotu prawa jazdy [kliknij]. Grupa posłów wskazuje na budzący wątpliwość, a obowiązujący zapis ustawy o kierujących pojazdami: „zgodnie z brzmieniem aktualnie obowiązujących przepisów prawa, w przypadku dopuszczenia się przez kierującego pojazdami jednego z przewinień określonych w art. 102 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1212 z późn. zm.; dalej jako: ustawa o kierujących pojazdami), starosta wydaje decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy. W decyzji tej starosta określa okres, na który zatrzymane zostaje prawo jazdy. Należy zwrócić w tym miejscu uwagę na fakt, iż sformułowanie „zatrzymanie prawa jazdy” zawarte we wskazanym powyżej przepisie jest nieadekwatne do faktycznie podejmowanych czynności w przypadku ziszczenia się jednej z przesłanek z art. 102 ust. 1 ustawy o kierujących pojazdami. Obecnie z uwagi na brzmienie §14b rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 24 lutego 2016 r. w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz. U. poz. 231 z późn. zm.), starosta wydając decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy nie żąda zwrotu dokumentu uprawniającego do kierowania pojazdami, a odpowiednia adnotacja o tym fakcie jest umieszczana za pośrednictwem systemu teleinformatycznego w Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców. Z kolei zgodnie z treścią art. 102 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami, zwrot prawa jazdy następuje po ustaniu przyczyny zatrzymania (będzie to np. upływ czasu, na który zatrzymano prawo jazdy) oraz po uiszczeniu opłaty ewidencyjnej, która wynosi 0,5 zł (§ 2 ust. 1 pkt 1 lit. e rozporządzenia Ministra Cyfryzacji z dnia 2 kwietnia 2022 r. w sprawie opłaty ewidencyjnej stanowiącej przychód Funduszu - Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców (Dz. U. poz. 738).” I tu pojawia się najistotniejsza – ta kontrowersyjna kwestia – po upływie określonego czasu zatrzymania uprawnień kierowca niestety nie nabywa prawa do kierowania pojazdem, jeśli nie uiści opłaty ewidencyjnej w wysokości 0,5 zł wraz z wnioskiem o zwrot prawa jazdy.
Opłata ewidencyjna i grzywna. Posłowie podsumowują swoje wystąpienie zaadresowane do ministra infrastruktury: „Analiza wskazanych powyżej przepisów prawa prowadzi do wniosku, że po upływie czasu, na który prawo jazdy zostało kierowcy zatrzymane, nie nabywa on prawa do kierowania pojazdem, jeśli nie uiści opłaty ewidencyjnej w wysokości 0,5 zł wraz z wnioskiem o zwrot prawa jazdy. Jest on bowiem wówczas traktowany jako osoba kierująca pojazdami bez uprawnień, za co grozi grzywna w wysokości od 1 500 zł do 30 000 zł (art. 94 § 1 oraz art. 24 § 1a ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2008 z późn. zm.). Ciężko nie odnieść wrażenia, że przepisy regulujące zagadnienie zwrotu zatrzymanego prawa jazdy nie są spójne. Pomimo braku obowiązku fizycznego zwrotu dokumentu uprawniającego do kierowania pojazdami, ustawodawca nakłada na kierowcę obowiązek składania wniosku o jego zwrot oraz uiszczenia opłaty ewidencyjnej z tego tytułu. Sytuacja ta jest nielogiczna i wprowadza dezorientację oraz chaos wśród obywateli. Jest to także dodatkowe obciążenie administracyjne dla pracowników i pogłębia problem nadmiernej biurokracji. Trudno nie dostrzec niewspółmierności kary grzywny (w przedziale od 1 500 zł do 30 000 zł) do przewinienia jakim jest niezłożenie wniosku o zwrot prawa jazdy i nieopłacenie opłaty ewidencyjnej w wysokości 0,5 zł. Tak wysoka kwota grzywny, której zapłatą są obciążani obywatele jest niesprawiedliwa i nie ma żadnego odniesienia do wagi popełnionego uchybienia. Wątpliwie jest samo traktowanie takiej sytuacji jako kierowania pojazdem bez uprawnień, jeśli okres, na jaki prawo jazdy zostało zatrzymane już upłynął. Sama konieczność złożenia takiego wniosku w sytuacji, w której fizycznie żaden dokument nie został kierowcy zabrany jest nielogiczna i nieadekwatna do funkcjonującego w pełni systemu informatycznego. Na marginesie można wskazać również, że obecnie z uwagi na Centralną Ewidencję Pojazdów i Kierowców nie jest konieczne posiadanie prawa jazdy przez kierowcę w czasie prowadzenia pojazdu. Niezłożenie tego wniosku i nieuiszczenie opłaty ewidencyjnej jest de facto niedopełnieniem wymogu formalnego, który nie ma żadnego odniesienia do okoliczności faktycznych (z uwagi na fakt, iż dokument prawa jazdy jest dalej w posiadaniu obywatela), a został obciążony przez ustawodawcę tak surową sankcją finansową”.
Stanowisko resortu infrastruktury. Posłowie zapytali ministra infrastruktury o rozpoczęte lub planowane prace legislacyjne w celu zmiany przywołanych przepisów i złagodzenie sankcji za niezłożenie wniosku o zwrot prawa jazdy i uiszczenie opłaty w wysokości 0,5 zł. Odpowiadając na pytanie wiceminister Rafał Weber wyjaśnił, iż reprezentowany przez niego resort wstrzymał się od procedowania w/w zmian, aby nie dublować równoległego procedowania zmian w tym samym zakresie, które realizuje Minister Cyfryzacji. Przypomniał posłom, iż do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pod nr UD426 [kliknij] [kliknij] wpisana jest projektowana przez Ministra Cyfryzacji nowelizacjaustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw.
Przywołajmy stanowisko resortu – w tej kwestii wyrażone po raz kolejny: „Odnosząc się do pytania trzeciego dotyczącego kary grzywny (od 1 500 zł do 30 000 zł), informuję, że resort infrastruktury zauważył wskazaną przez Panów Posłów surową sankcję przewidzianą w takiej sytuacji, dlatego też w pełni popiera prace Ministra Cyfryzacji polegające na usunięciu obowiązku uiszczenia opłaty ewidencyjnej po ustaniu przyczyny zatrzymania dokumentu prawa jazdy”.
Resort infrastruktury udzielił konkretnej odpowiedzi. Pozostaje jednak wątpliwość - dlaczego w sytuacji, gdy odpowiedzialne resorty nie mają wątpliwości co do potrzeby zmian, popierają je w pełni, prace nad nowelizującym projektem ustawy nadal trwają? Rzetelnie dodajmy, iż planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów zaplanowano na III/IV kwartał 2022 r. czyli jeszcze chwila czasu pozostaje. Odpowiedzialnym za opracowanie projektu jest Janusz Cieszyński Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM: MC. (jm)
