(,,,) Ministerstwo Gospodarki przyjmuje definicję klastra jako elastyczną formę współpracy horyzontalnej między 3 grupami podmiotów: przedsiębiorstwami, jednostkami naukowo-badawczymi oraz władzami publicznymi, [które] tworzą środowisko ułatwiające intensywne procesy interakcji i kooperacji między poszczególnymi aktorami narodowych i regionalnych systemów innowacji". Tak zdefiniowana struktura nosi nazwę potrójnej helisy(w nawiązaniu do splecenia łańcuchów DNA):
Ta definicja jest dość precyzyjna:
1.Współpraca ma być elastyczna (a więc nie uregulowana jedną, stałą umową).
2.Chodzi o współpracę horyzontalną - czyli podmiotami działającymi w tym samym segmencie rynku (także konkurującymi między sobą).
3.Jest ona związana z polityką innowacji (innovation policy). Dotyczy elementów systemów innowacji.
Kluczowe dla tej definicji jest spostrzeżenie, że innowacje nie powstają tylko w obrębie poszczególnych jednostek, ale często są związane z efektem synergii jaki zachodzi wskutek współpracy. Dlatego zasadne jest mówienie osystemach innowacji. Pojęcie to zaproponował Christopher Freeman. Zostało ono zaadaptowane do potrzeb polityki wspierania innowacji w ramach UE. Aby móc zidentyfikować dokładnie podmioty tej polityki, definicja musiała zostać uszczegółowiona. Pojawiło się rozróżnienie narodowych i regionalnych systemów innowacji.
(...) Klaster przemysłowy(inne nazwy to m.in.grono,klaster regionalny) – skoncentrowana przestrzennie (geograficznie) grupa przedsiębiorstw pochodzących z tego samego lub pokrewnych sektorów, a także instytucji i organizacji, powiązanych ze sobą siecią pionowych i poziomych zależności, konkurujących i współpracujących ze sobą. Obecność w klastrze daje przedsiębiorstwom szereg korzyści i pozwala wzmocnić ich przewagę konkurencyjną.
W polskiej literaturze zarządzania angielskie słowoclusterjest również tłumaczone jakogrono.
(...) Koncepcja klastrów opiera się na założeniu, że lokalizacja firmy w pobliżu innych przedsiębiorstw z tego samego sektora wzmacnia jej konkurencyjność pozwalając rozwijać się szybciej i osiągać lepsze wyniki. Do najważniejszych korzyści z obecności w klastrze można zaliczyć m.in.:
-Możliwość wymiany informacji o nowych rynkach, zmianach w oczekiwaniach klientów, nowych trendach i technologiach z innymi uczestnikami klastra.
-Możliwość naśladowania najlepszych rozwiązań organizacyjnych, wymiany wiedzy oraz uczenia się od innych firm, co wpływa pozytywnie na wzrost produktywności i innowacyjności.
-Rozwinięty rynek wyspecjalizowanych dostawców.
-Łatwość zatrudnienia wykwalifikowanych pracowników.
-Niższe koszty działalności m.in. dzięki wykorzystywaniu zasobów i infrastruktury klastra oraz geograficznej bliskości dostawców (niższe koszty transportu).
-Promocja klastra i jego uczestników w kraju i za granicą, co obniża koszty marketingu i wpływa pozytywnie na wzrost sprzedaży.
-Wsparcie eksperckie lokalnych uczelni wyższych oraz ośrodków badawczych.
-Łatwość rozpoczęcia działalności (obecność potencjalnych klientów, ułatwienia dla przedsiębiorców wprowadzane przez zaangażowane w rozwój klastra władze lokalne, dobra infrastruktura, zainteresowanie funduszyventure capital, co pomaga zdobyć kapitał na początkowym etapie działalności firmy).
(...) W literaturze przedmiotu oprócz dywagacji nad samym terminologicznym określeniem koncepcji funkcjonuje jednocześnie wiele definicji klastra. Sytuację komplikuje dodatkowo istnienie wielu koncepcji teoretycznych w mniejszym bądź większym stopniu zbieżnych z koncepcją klastra np.: dystrykt przemysłowy, regionalny system innowacji, sieć innowacyjna itd.
Innowacyjność ma kluczowe znaczenie dla klastrów - determinuje ich międzynarodową konkurencyjność. Klastry innowacyjne mogą stać się motorami rozwoju danego kraju. Innowacyjne klastry różnią się od tradycyjnych lokalnych systemów produkcyjnych tym, że istotne jest tam partnerstwo i współpraca nie tylko między firmami, ale także między firmami i światem nauki i badań.
Zasadniczym celem polityki opartej o klastry powinno być trwałe podniesienie poziomu konkurencyjności lokalnej, regionalnej i narodowej gospodarki. Polityka oparta o klastry powinna prowadzić do wzrostu innowacyjności przedsiębiorstw i poprawy ich pozycji konkurencyjnej. Działania powinny skupiać się na wzmacnianiu pozycji konkurencyjnej klastra poprzez ukierunkowanie rozwoju oraz wzrost specjalizacji kooperujących przedsiębiorstw i instytucji dla osiągnięcia korzyści skali i zakresu, podziału pracy oraz efektywnej kreacji w skali lokalnej wyspecjalizowanych czynników produkcji. Powinny być one jednocześnie wsparte kompleksem innych działań (na przykład w ramach polityki naukowej lub polityki konkurencji), dlatego też jedną z zasadniczych kwestii jest ich wzajemna koordynacja w celu uzyskania efektów synergicznych. Realizacja polityki opartej o klastry wymaga dalekowzroczności i cierpliwości. Efektywna i konsekwentnie wdrażana polityka oparta o klastry może prowadzić do przekształcenia się klastrów w regionalne systemy innowacji charakteryzujące się efektywną absorpcją i tworzeniem innowacji procesowych, produktowych i organizacyjnych.
Przedstawienie w prosty sposób działań klastrów oraz sposobów ich powoływania staje sie bardzo istotną kwestią. Oznaką nowoczesnej gospodarki są m.in. powstające struktury klastrowe, oparte na nieformalnych kontaktach i współpracy firm z pokrewnych branż, które konkurując i współpracując jednocześnie osiągają lepsze wyniki niż w pojedynkę. Nie chodzi tylko o podnoszenie jakości i poziomu technologicznego dóbr i usług, ale także o przepływ wiedzy i informacji. Wszystko to sprawia, że przedsiębiorstwa zrzeszone w klastrze szybciej się rozwijają i osiągają lepsze wyniki, niż ich niezrzeszona konkurencja. Niestety, główną przeszkodą w klastrowaniu jest niewiedza dotycząca klastrów, bariery mentalne i brak zaufania do wspólnych przedsięwzięć. Działania takie, jak przedstawiany przewodnik mają na celu przede wszystkim wyjaśnienie specyfiki klastrów i przedstawienie rzetelnej informacji w formie zrozumiałej dla osoby nie mającej wcześniej kontaktu z taką formą współpracy, co winno skutkować zwiększeniem świadomości przedsiębiorców, a następnie wzrostem liczby inicjatyw klastrowych.
